M sh. Nurm atova, sh. T. Hasanova rasm, buyumlar yasash ya tasviriy faoliyat

0 ‘yinning borisbi: 
o ‘yin obrazlam ing tasviri, quruq rasm chizish, 
loydan yasash, qirqib yopishtirish ishlaridan k o ‘ra, bolalar u c h u n
qiziqarlidir. Bolaning kechinm alariga o ‘yin b o ‘yoq beradi. Bola o ‘z 
o ‘yinli rasm larining to ‘la va yorqin ifodalanishiga intiladi. Tarbiyachi 
esa bolaga bunda yordam berishi kerak. Rasm, loy, qirqib yopishtirish 
bilan dram alashtirib, o ‘yinlarini uyg‘unlashtirib olib borish, bolalam i 
h a r to m o n lam a rivojlantirishdek vazifani am alga oshirishga katta 
imkoniyat yaratadi. Dramalashtirish o ‘yinlari uchun ko‘pgina narsalami 
bolalaming o ‘zlari yasashlari mumkin: dekoratsiya yoki uning qismlari, 
kostum detallari, m askalar. Tarbiyachining rasm , qirqib-yopishtirish 
m ashg‘ulotida bolalarga  ynagan o ‘yinlarining tasviriy topshirig‘ini 
berish, ularda tasviriy faoliyatga jo n li qiziqishini uyg‘otadi. Tasviriy 
faoliyatning dram alashtirish o ‘yini bilan birlash-tirib olib borish o ‘rta 
guruhdan boshlanadi. Rasm, loy, qirqib yopishtirish m ashg‘ulotlarida 
bolalarga qahram onlar obrazlarini ifodalab berish vazifasi topshiriladi. 
0 ‘ynagan harakatli o ‘yinlarining tasviriy taklifi bolalarda zavq uyg‘otadi. 
Bu o ‘yinlarning m azm u n in i faqatgina rasm da em as, balki qirqib 
yopishtirish bilan h a m oson tasvirlash m um kin. D idaktik o ‘yinlar 
jarayo nid a bolalar predm etn in g belgilari, rangi, shakli, tuzilishini, 
kattaligini va boshqalar haqidagi bilim larini m ustahkam lab boradilar, 
xilm a-xil sensor tajribaga ega b o ‘ladilar, te v a ra k -a tro f haqidagi 
tasaw urlari boyiydi. D idaktik o ‘yinlam ing o ‘zi ham tasviriy nutqning 
m azm uni b o ‘la oladi. Bolalar qiziqish bilan didaktik m aterialni 
tayyorlaydilar. Tasviriy faoliyat b olalam ing tabiat bilan tanishtirish, 
n u tq o ‘stirish, m usiqa m ashg‘ulotlari bilan bog‘liq b o ‘ladi. Tabiat 
h am m a vaqt tasviriy ijodiyotning m azm uni b o ‘lib xizm at qiladi. 
B olalarn ing rasm lari tab ia t haqid ag i b ilim la rin i an iq lash tirish , 
m ustahkam lash u c h u n yordam beradi, b u ndan tashqari, bolalarda. 
o ‘sha kasbga n isb a ta n estetik h is-tu y g ‘u larni uyg‘otadi, bu esa 
hayotlarini yanada m azm unli va qiziqarli qilishga yordam beradi.
Rasm , loy, qirqib yopishtirish m ashg‘ulotlarining n u tq o ‘stirish
48

---

b o ‘yicha olib boriladigan ish bilan o ‘zaro bog‘liqligi juda m uhim dir. 
N u tq o ‘stirish m ash g ‘u lo tlarid a b o lalarg a ertak , hikoya o ‘qib 
berishadi, sh e’rlar yod oldiradilar. Bolalarda bu ishlar davom ida 
obrazli ta s a w u r shakllanadi va ular ertak va sh e’rdagi obrazlarni 
o ‘zlarich a tasvirlab, unga nisbatan m u n o sab atlarin i bildirishga 
intiladilar. B unda tasviriy faoliyat m ashg‘ulotlari q o ‘l keladi, bu 
m ashg‘ulotlar davom ida b u ndan tashqari n utq boyligini o ‘stiriladi, u 
obrazli ifodalar boyitib boriladi.
T a sv iriy fa o liy a t va m u siq a n in g uzv iy b o g ‘liq lig in i h a m
bolalaming estetik, ijodiy taraqqiyotiga ijobiy ta ’sir ko‘rsatadi. Bog‘cha 
yoshdagi bolalarga m usiqali asarni tasvirlab berish taklif etilsa, bu 
taklif ularda jo n li qiziqishni uyg‘otadi. Bu bolalarda ijodiy izlanish, 
mustaqillik kompozitsiyasini tuzish qobiliyatlarini o ‘stiradi. Bolalaming 
tasviriy faoliyatlarini tasviriy san ’at asarlari bilan uyg‘unlashtirib olib 
borish m uhim ahamiyat kasb etadi. Bolalar tasviriy san’at namunalarini 
kuzatib borar ekanlar, ular rassom lam ing ijodi bilan kengroq tanishib 
qolm ay, surat chizishda m azm un, rang, shakl tanlashda m uhim
ko‘nikm alam i egallab oladilar, san ’at go‘zalligini, boyligini k o ‘ra 
bihshga o ‘rganadilar. Shunday qilib, maktabgacha ta iim muassasasida 
tasviriy faoliyatni boshqa faoliyat turlari bilan q o ‘shib olib borish 
bolalar hayotini boyitadi va tarbiyaviy ish sam aradorligini yanada 
oshiradi. Yana bir m uhim tom o ni shundaki, o ‘yinlarda, zal va guruh 
xonalarini bezashda bolalam ing ishlari kerak, ya’ni bolalam ing ishlari 
ularning hayotida kattagina o ‘rin egallashi kerak.
49

---