M orta arnawli bilimlendiriw ministrligi berdaq atinda ġ I qaraqalpaq mámleketlik universiteti

2.5. Nurlanıwdıń diffraksion divergensiyasi. 
Anıqlıq ushın tegis tolqındıń sańlaq arqalı diffraktsiyasini kórip shıǵayıq. 
Spektral túsiniklerge kóre, jaqtılıq nurınıń kese ólshemin sheklew onıń múyesh 
spektrining keńeyiwine alıp keledi. Bunday halda, 
dX
kese nur ólshemi hám 
dKx
múyesh spektrining keńligi ortasındaǵı baylanıslılıq tómendegi formula menen 
ańlatpalanadı : 
Bul 
dTdW = 2P
formulasına júdá uqsaydı, bul 
dT
impuls dawam etiw waqti 
hám 
dW
chastota spektrining keńligi menen baylanıslı. Keńislikdegi chastota 
Kx
formada 
kórsetilgen 
múyesh 
menen 
ańlatıladı 
suwrette 
tómendegishe:
Kx = KSinQ
, bul jerde 
K = 2 P/L
- tolqın sanı, 
L -
jaqtılıqnıń tolqın uzınlıǵı. 
Kishi 
Q
múyeshler ushın sol sebepli 
Kx = KQ
hám 
dKx = KdQ
jazıw múmkin, 
bul jerde 
dQ
- múyesh spektrining keńligi yamasa nurdıń múyeshtegi 
divergensiyasi, keńligi 
dX = D
bolsın. Keyin formuladan kelip shıǵadıki 
Kóriniste boladı. 
Sonday etip, spektral teoriyada nurlanıwdıń diffraksion divergensiyasini 
bahalaw nurning kese ólshemi jáne onıń múyesh spektrining keńligi ortasındaǵı 
fundamental baylanıslılıq nátiyjesinde alınıwı múmkin [12]. 
. 

---

26 
2.6. Furye optikasın tiykarı bolǵan Linza elementi. 
Geometriyalıq optikadan belgili, linzalar oraylastırılǵan tegislikte jaylasqan 
noqatqa tómende kórsetilgen parallel jaqtılıq nurın toplaydı [12]. 
.
Jaqtılıq maydanı túrli múyeshlerdegi linzalarga túsetuǵın tegis tolqınlar (parallel 
nurlar) kompleksi retinde ańlatılıwı múmkin [12].
Hár bir bunday tolqın fokus tegisligidegi málim bir noqat menen baylanıslı. 
Bunday halda, jaqtılıqnıń fokus tegisliginde bólistiriliwi linzaga túsetuǵın 
maydandıń keńislikdegi spektri formasın aladı. Usı mánisten alıp qaraǵanda, 
linzalar jaqtılıqnıń keńislikdegi spektral bólekleniwin yamasa keńislikdegi Furye 
optikasın ámelge asıratuǵın element retinde isleydi [12]. 
Ob'ektıń bul ózgeshelikin tolqın optikalıqasi tilinde súwretlew ańsat. Onıń ushın 
biz linzalarning ótkezgishlik koefficiyentin kiritemiz hám Frenel diffraktsiya 
teoriyasınan paydalanamız [12]. 

---

27