М о р ф о л о г и я сўз туркумлари

СЎРОҚ ГАП (INTERROGATIVE SENTENCES)

§ 63. Сўроқлар у м у м и й ва м а х с у с турларга бўлинади. У м у м и й с ў р о қ л а р (General Questions) сухбатдошга сўроқда билдирилган фикрга нисбатан тасдиқ ёки инкорни олиш мақсадида берилади, бошқача айтганда, ха ёки йўқ жавобларидан бирини талаб қилади. Мазкур турдаги сўроқлар ёрдамчи ёки модал феъл билан бошланади. Умумий сўроқлар кўтарилувчи интонация билан айтилади, яъни гапнинг охирида овоз кўтарилади:

Do you speak English well? Сиз инглиз тилида яхши гапирасизми?
Can you translate this article without a dictionary? Сиз ушбу мақолани луғат китобисиз таржима қила оласизми?
М а х с у с с ў р о қ л а р (Special Questions) гапнинг бирор бир бўлагига тегишли бўлади. Улар сўроқ сўзлар (who, whose, how, when, where ва бошқалар) билан бошланади. Махсус сўроқлар пасаювчи интонация билан айтилади, яъни охирги урғули бўғинда овоз пасаяди:
Who brought you this book? Сизга бу китобни ким олиб келди?
What did you see there? У ерда нима кўрдингиз?
How did he write the dictation? У диктантни қандай ёзди?
When did he come? У қачон келди?
Where did you see him? Сиз уни қаерда кўрдингиз?


УМУМИЙ СЎРОҚЛАР (GENERAL QUESTIONS)

§ 64. Инглиз тилида умумий сўроқлар дарак гапдаги сўзлар тартибидан фарқ қилувчи сўзлар тартибига эга. Фарқ шундан иборатки, кесим таркибига кирувчи ёрдамчи ёки модал феъл гапнинг бошига эгадан олдин қўйилади. Шундай қилиб кесим эга томонидан икки қисмга бўлинади. Кесим таркибида ёрдамчи феъл мавжуд бўлмаганида, яъни кесим Present ёки Past Indefinite даги феъл билан ифодаланганида, эгадан олдин тегишлича do (does) ёки did шакллари қўлланилади; асосий феъл эса эгадан кейин (to сиз) инфинитив шаклида қўйилади. Гапнинг бошқа бўлаклари тартиби дарак худди гапдагидек ўзгаришсиз қолади:

Дарак гап					Умумий сўроқлар
Эга	Кесим		Тўлдирувчи ва хол	Кесим		Эга		Кесим	Тўлдирувчи ва хол
	Ёрдамчи ёки модал феъл	Асосий феъл		Ёрдамчи ёки модал феъл				Асосий феъл
He