М о р ф о л о г и я сўз туркумлари

ИНФИНИТИВ CONTINUOUS ВА PERFECT CONTINUOUS ШАКЛЛАРИДА


§ 166. Continuous шаклидаги инфинитив феъл томонидан ифодаланган иш-харакат билан б и р в а қ т д а г и д а в о м л и иш-харакатни ифодалаш учун ишлатилади:
The firm is reported to be conducting negotiations for the purchase of sugar. Айтишларича, ушбу фирма шакар сотиб олиш бўйича музокаралар олиб бораётган экан.
The weather seems to be improving. Об-хаво яхшиланаётганга ўхшайди.
§ 167. Perfect Continuous Infinitive шаклидаги инфинитив феъл томонидан ифодаланган иш-харакатдан о л д и н маълум бир вақтда мобайнида содир бўлган д а в о м л и иш-харакатни ифодалаш учун ишлатилади:
They are said to have been conducting negotiations for a long time. Айтишларича, улар узоқ вақт давомида (анчадан бери) музокаралар олиб бораётган эканлар.
He is known to have been working on this problem for many years. Маълумки, у кўплаб йиллар давомида (кўп йиллардан буён) ушбу муаммо устида ишлаб келмоқда.


ИНФИНИТИВ TO ЮКЛАМАСИ БИЛАН


§ 168. Юқорида айтиб ўтилганидек, инфинитив, одатда, to юкламаси билан бирга келади: to speak гапирмоқ, to buy сотиб олмоқ, to read ўқимоқ.
Агар гапда and ёки or боғловчилари билан боғланган иккита инфинитив ёнма-ён турса, унда уларнинг иккинчисидан олдин to юкламаси одатда тушириб қолдирилади:
I intend to call (1) on him and discuss (2) this question. Мен унинг олдига кирмоқчи ва ушбу масалани мухокама қилмоқчиман.
I asked him to telephone to me on Monday or wire. Мен ундан душанба куни қўнғироқ қилишни ёки телеграф орқали хабар қилишни сўрадим.
Баъзан to юкламаси гап охирида феълсиз ишлатилади, бунда мазкур ишлатилмаган феъл гапда илгарироқ ишлатилган бўлади. Мазкур холатда to юкламасига урғу тушади. To юкламасининг бундай ишлатилиши кўпинча to want хохламоқ, to wish тиламоқ, to mean назарда тутмоқ, to try харакат қилмоқ, to allow рухсат бермоқ, to be going отланмоқ (бирор нарса килишга), ought керак, to have мажбур бўлмоқ маъносида, should (would) like хохлар эди(м) ва бошқа феъллардан сўнг учрайди:
He wants me to go there tonight, but I don’t want to (go феъли кўзда тутилган). У бугун кечқурун у ерга боришимни хохлайди, лекин мен (боришни) хохламайман.
I was asked to take part in the trip, but I am not going to (take part назарда тутилган). Мендан саёхатда иштирок этишимни сўрашди, лекин мен бормоқчи эмасман.
The boy wanted to go for a bath, but was not allowed to (go назарда тутилган). Бола чўмилишга бормоқчи эди, лекин унга рухсат беришмади.
I didn’t want to stay there, but I had to (stay назарда тутилган). Мен у ерда қолишни хохламаган эдим, лекин (қолишга) мажбур бўлдим.