М о р ф о л о г и я сўз туркумлари

Ought феъли


§ 151. Ought феъли Indefinite Infinitive билан х о з и р г и ёки к е л а с и замонга тегишли бўлган а х л о к и й б у р ч ёки м а с л а х а т н и ифодалаш учун ишлатилади:
He ought to help his friend. У дўстига ёрдам бериши керак.
You ought to be more careful. Сиз эхтиёткоррок бўлишингиз керак.
Ought Perfect Infinitive билан ўтган замонга нисбатан ишлатилади ва гап бораётган шахс ўз бурчини бажармаганлигини ёки сўзловчининг фикри бўйича нотўғри иш тутганлигини, яъни айблаш, танбех ёки қоралашни ифодалайди:
You ought to have done it yesterday. Сиз уни кеча қилишингиз керак эди.
He ought not to have sent that cable. У бу телеграммани жўнатмаслиги керак эди.
Ought билан бир қаторда should феъли ишлатилиши мумкин (Ёрдамчи феъллар мавзуси, § 124 га қаранг).


Need феъли


§ 152. 1. Need феъли Indefinite Infinitive билан иш-харакатни бажариш з а р у р и я т и н и ифодалаш учун ишлатилади. Need с ў р о қ ва б ў л и ш с и з гапларда фақат Present Indefinite шаклида ишлатилади:
Need he come here? Унинг бу ерга келиши зарурми?
You needn’t come so early. Сизнинг бунчалик эрта келишингиз шарт эмас.
He needn’t hurry. У шошилиши керак эмас.
Изох: Need феълли сўроққа тасдиқни ифодаловчи жавобда need эмас, балки must ишлатилади:
- Need I go there at once?
- Yes, you must.
- У ерга хозироқ боришим керакми?
- Ха, керак.
Бошқа тарафдан, must феълли сўроққа инкорни ифодаловчи жавобда must эмас, needn’t ишлатилади:
- Must I go there at once?
- No, you needn’t.
- У ерга хозирок боришим керакми?
- Йўқ, шарт эмас.
2. Need not (needn’t) Perfect Infinitive билан ў т г а н з а м о н г а нисбатан ишлатилади ва гап бораётган шахс томонидан иш-харакатни бажаришнинг з а р у р и я т и й ў қ б ў л г а н л и г и н и ифодалайди:
You needn’t have come so early. Сизнинг бунчалик эрта келишингиз шарт эмас эди.