М о р ф о л о г и я сўз туркумлари

МАЖХУЛ НИСБАТ (THE PASSIVE VOICE)

§ 64. Агар эга иш-харакатни б а ж а р у в ч и шахс ёки предметни англатса, феъл а н и қ нисбатда ишлатилади:

The sun attracts the planets. Қуёш сайёраларни ўзига тортади. (Ушбу гапда ифодаланган иш-харакат [тортмоқ] эга [қуёш] томонидан бажарилмоқда: қуёш тортади).
Pushkin wrote «Poltava» in 1828. Пушкин «Полтава» ни 1828 йилда ёзган. (Ушбу гапда ифодаланган иш-харакат [ёзмоқ] эга [Пушкин] томонидан бажарилмоқда: Пушкин ёзган).
Агар харакат бошқа шахс ёки предмет (тўлдирувчи) томонидан бажарилиб, эгага ўтса, феъл м а ж х у л нисбатда ишлатилади:
The planets are attracted by the sun. Сайёралар қуёш томонидан тортилади. (Ушбу гапда ифодаланган иш-харакат [тортмоқ] эга [сайёралар] томонидан бажарилмаяпти, балки иш-харакат гапдаги тўлдирувчи [қуёш томонидан] бажарилмоқда: қуёш тортади, сайёралар тортилади.)
«Poltava» was written by Pushkin in 1828. «Полтава» 1828 йилда Пушкин томонидан ёзилган. (Ушбу гапни юқорида келтирилгани каби ўзингиз тахлил қилиб кўринг).
Ўтимли феъллар хам аниқ нисбатда, хам мажхул нисбатда ишлатилиши мумкин. Ўтимсиз феъллар фақат аниқ нисбатда ишлатилади.


МАЖХУЛ НИСБАТ ЗАМОНЛАРИНИНГ ЯСАЛИШИ


§ 65. Мажхул нисбат замонлари to be ёрдамчи феълининг тегишли замон шакли ва асосий феълнинг ўтган замон сифатдош шакли (Past Participle) ёрдамида ясалади. Шунинг учун, мажхул нисбатдаги феълнинг тусланишида фақат to be феъли ўзгаради, асосий феъл эса барча замонлар учун бир хил - Past Participle шаклида қолади. Шу маънода, мажхул нисбатдаги феълнинг замони to be ёрдамчи феълининг қайси шаклда эканлигига қараб аниқланади:

	Indefinite	Continuous	Perfect
Present	I am invited	I am being invited	I have been invited
Past	I was invited	I was being invited	I had been invited
Future	I