М о р ф о л о г и я сўз туркумлари

oke gave
spoken given
3	Инфинитив шаклининг охирги харфини ўзгартириш	to send to build	sent built	sent built

Баъзи нотўғри феълларнинг уччала шакли хам бир хилдир: to cut – cut – cut; to put – put – put.

Нотўғри феълларнинг миқдори кўп эмас, лекин уларга энг кўп ишлатиладиган феълларнинг аксарияти киради. Нотўғри феълларни уччала шакли бўйича ёдлаб олиш тавсия этилади.


АСОСИЙ, ЁРДАМЧИ ФЕЪЛЛАР, БОҒЛОВЧИ-ФЕЪЛЛАР ВА МОДАЛ ФЕЪЛЛАР

§ 5. Маъноси ва гапдаги бажарадиган ролига кўра феъллар а с о с и й, ё р д а м ч и, б о ғ л о в ч и – фе ъ л ва м о д а л ф е ъ л л а р г а бўлинади.

1. 
   А с о с и й феъллар (Notional Verbs) мустақил холда маънога эга бўлади ва гапда содда феъл-кесим вазифасини бажаради:
   

He speaks French. У французча гапиради.
They returned yesterday. Улар кеча қайтишди.

2. 
   Ё р д а м ч и феъллар (Auxiliary Verbs) мустақил холда маънога эга бўлмайди ва гапда мураккаб феъл шаклларини ясаш учун хизмат қилади. Ушбу феълларга to be, to have, to do, shall (should) хамда will (would) феъллари киради:
   

She is reading a book. У китоб ўқимоқда.
I have read the newspaper. Мен газетани ўқидим.
I do not know it. Мен уни билмайман.
He will go there. У у ерга боради.

3. 
   Б о ғ л о в ч и – ф е ъ л л а р (Link Verbs) қўшма от кесим ясалишида иштирок этади. Асосий боғловчи-феъл to be феъли хисобланади:
   

He is an engineer. У инженер.
The box was heavy. Қути оғир эди.
Боғловчи-феъл сифатида, шунингдек, to become, to grow, to get, to turn феъллари бўлмоқ маъносида, to look феъли эса кўринмоқ маъносида ишлатилади:
He became a doctor. У шифокор бўлди.
She looks ill. У касал кўринади = У касалга ўхшайди = У касал шекилли.

4. 
   М о д а л феъллар (Modal Verbs) асосий феълнинг инфинитив шакли билан бирга ишлатилади. Улар асосий феъл ифодалаган иш-харакатнинг бажарилиш имконини, эхтимолини, заруриятини, исталганлигини ифодалайди. Уларга can, may, must, ought, need феъллари киради. Асосий феълнинг инфинитив шакли билан бирга ишлатилган модал феъллар гапда қўшма феъл кесим вазифасини бажаради:
   

He can read German. У немисча ўқий олади.
I must do it at once. Мен уни тезда қилишим керак.
You needn’t go there. Сизнинг у ерга боришингиз шарт эмас.
Модал феъллар тўлиқсиз феъллар (Defective Verbs) хисобланади, чунки модал феълларда бошқа феъллар эга бўлган шаклларнинг хаммаси хам мавжуд эмас.