М о р ф о л о г и я сўз туркумлари

They will discuss the matter at the next meeting. Улар бу масалани келаси мажлисда мухокама қиладилар. Ушбу гапдаги эга – улар (they), гапдаги ифодаланган иш-харакат эга томонидан бажарилади.
Иш-харакат тўлдирувчи англатган шахс (ёки предмет) томонидан бажарилиб, эгага ўтса, феъл м а ж х у л нисбатда ишлатилади:
The radio was invented by Popov in 1895. Радио 1895 йилда Попов томонидан ихтиро қилинган. Ушбу гапдаги эга – радио (the radio), лекин гапдаги ифодаланган иш харакат эга томонидан эмас, тўлдирувчи (Попов) томонидан бажарилган.
The matter will be discussed at the next meeting. Бу масала келаси мажлисда мухокама қилинади. Ушбу гапдаги эга – масала (the matter), лекин гапдаги ифодаланган иш харакат эга томонидан эмас, тўлдирувчи (улар) томонидан бажарилади.


ФЕЪЛНИНГ АНИҚ ШАКЛЛАРИ (FINITE FORMS OF THE VERBS)


ШАХС ВА СОН (PERSON AND NUMBER)

§ 8. Феълнинг аниқ шакллари бирлик ва кўпликда, учта шахсда (биринчи, иккинчи хамда учинчи) ишлатилади. 2-шахс бирлик шакли хозирги замон инглиз тили адабий тилидан ва кундалик сўзлашувдан чиқиб кетган; унинг ўрнига 2-шахс кўплик формаси ишлатилади.

Инглиз тилида шахс қўшимчалари сони кам бўлганлиги сабабли, шахс ва сон эга орқали ифодаланади: 1- ва 2-шахсда – кишилик олмошлари билан, 3-шахсда эса - олмош ва от билан. Шунинг учун инглиз тилида эга вазифасини бажарадиган кишилик олмошлари тушириб қолдирилмайди, чунки, гапда эганинг тушириб қолдирилиши феълнинг шахси ва сонини аниқлашга имкон бермайди. Ўзбек тилида эса эга вазифасини бажарувчи кишилик олмошлари тушириб қолдирилиши мумкин, чунки уларсиз хам феълдаги шахс ва сон қўшимчалари шахс ва сонни кўрсатиб туради:
- What do you do after supper? Кечки овқатдан кейин нима қиласиз?
- I read the newspaper. (Мен) газета ўқийман.
They say that they want to visit her. Улар уни кўргани боришни хохлаётганларини айтдилар.
Лекин, икки ва ундан ортиқ феъллар мавжуд бўлиб, улар уюшиб келган кесим вазифасини бажарганида, бир кишилик олмоши (ёки от) гапда умумий эга бўлиб келиши мумкин. Бундай кесимлар боғловчилар орқали боғланади ёки вергул билан ажратилади:
He left the house, took a taxi and drove to the station. У уйдан чиқди, такси ушлади ва вокзалга кетди.