М о р ф о л о г и я сўз туркумлари

СИФАТДОШ (THE PARTICIPLE)


УМУМИЙ МАЪЛУМОТЛАР


§ 208. Инглиз тилида сифатдош ноаниқ феъл шакли хисобланади, у феълнинг хусусиятлари билар бир қаторда сифат ёки равишнинг хусусиятларига эга бўлади. Сифатдош асосан предметнинг белгиси бўлган харакатни англатадиган, гапда сифатловчи вазифасини бажаришга мос бўлган феъл шаклидир.
С и ф а т н и н г хусусиятларига эга бўлиб, сифатдош отга аниқловчи бўлиб хизмат қилади:
We visited one of the largest plants producing tractors in our country. Биз мамлакатимиздаги трактор ишлаб чиқарувчи энг катта заводлардан бирига бордик.
A broken cup lay on the table. Синган чашка столда ётарди.
Р а в и ш н и н г хусусиятларига эга бўлиб, сифатдош кесим томонидан ифодаланган иш-харакатни аниқловчи х о л вазифасини бажаради:
He sat at the table thinking. У стол ёнига ўйланиб ўтирди.
Standing on the bank of the river, he watched the dockers at work. Дарёнинг қирғоғида туриб у докерларнинг (кемаларга юк юкловчи ва туширувчи ишчиларнинг) ишлашини кузатди.
Ф е ъ л н и н г хусусиятларига эга бўлиб, сифатдош:

1. 
   тўлдирувчига эга бўла олади:
   

Signing the letter the manager asked the secretary to send it off at once. Хатни имзолаб, бошқарувчи котибадан уни тезда жўнатиб юборишни сўради.

2. 
   равиш билан аниқланиши мумкин:
   

Packing his things quickly, he hurried to the station. Нарсаларини тезда жойлаб, у вокзалга шошилди.

3. 
   замон шакллари ва нисбатга эга бўлади.
   

Ўтимли феъллар аниқ нисбатдаги сифатдошнинг иккита шаклига ва мажхул нисбатдаги сифатдошнинг учта шаклига эга бўлади:

	Active	Passive
Present	asking	being asked
Past	-	asked
Perfect	having asked	having been asked

Ўтимсиз феъллар аниқ нисбатдаги сифатдошнинг учта шаклига эга бўлади:

	Active
Present	coming
Past	come
Perfect	having come