M. N. Musayev

9.4-rasm. Ikki bosqichli SO₂gazlni tozalash absorbslon qurilmasi:

1,2-absorber; 3-sentrifuga; 4,5,6-yig‘gichlar.

Yuqoridagi sxemada tozalash jarayoni awal 1 — absorberda, keyin esa 2 — absorberda olib boriladi. Bunda 1 — absorbeming yuqori qismidan ajralgan gaz 2 — absorberning quyi qismiga beriladi. Har bir absorberlardan ajralgan eritmalar 4,5,6 — yig‘gichlarda to'planadi. Hosil bo‘lgan CaSO₃ eritmasi 4 — yig‘gichda havo kislorodi yordamida CaSO₄ ga aylantiriladi va 3 — sentrifugada ajratib olinadi.

Ushbu usullarni kamchiligi — sistemada gi ps qoldiqlari oshib boradi, qurilmalar korroziyaga uchraydi, absorberdan tomchilar chiqib ketadi, gazni tozalash jarayonida oqova suv hosil bo‘ladi. Sistemadagi gips qoldiqlarini bartaraf etish uchun suyuqlikka xlor ionlari qo‘shiladi, natijada kalsiy tuzlarining eruvchanligi ortadi. Bu o‘z yo‘lida apparatlarda tuz qoldiqlarining o'sishmi kamaytiradi.

Materiallarning korroziyasini kamaytirish uchun ularga turli korroziyaga chidamli qotishmalar qoplanadi. Tomchilarni chiqib ketishini kamaytirish uchun maxsus tomchi ushlagichlar qo'llaniladi.

Sanoatda hosil bo'ladigan ba’zi ishqorsimon suvlar ham SO₂ gazini ushlab qolish uchun yaxshi absorbent bo‘lib xizmat qilishi mumkin. Shu bilan bir qatorda pechlarda hosil bo'ladigan kullar asosida olingan suspenziyadan ham absorbent sifatida foydalanish mumkin (запечной пыль). Masalan, ko‘mir yoqilganda hosil bcMadigan kul tarkibi: SiO ^30^(э8 %;Л1₂0-1(0-40; Fc₂O ~2_30; CaO-1.5-50%; MqO-0.8-4.8; Na₂0-0.045-l.l; K₂0-0.5-1.3; TiO2-0.3-0.9.

Yuqorida kcltirilgan tarkibdagi kuldan yaxshi ishqoriy xususiyatga cga bo‘lgan suspcnziya olish mumkin. Bu aralashma suv bilan o‘zaro ta’sir qilganda Sa(OH>2 va Mg(OH)2 critmalari hosil bo‘ladi:

CaO + H₂O= Ca(OH), о Ca⁺²+2OH~