M. N. Musayev

C_XH _XO.N + NH i + O₂ — Ста—>c,H ₇NO ₂+CO ₂ + AH (2)

1. 
   resktiya moddskmg oatidlskitUi bilsk UaJayrakmg ekerniysga bodgsk eUtiyojiki qoplsydi;
   
2. 
   resktiya Usjsyas mstensliki qoplstU acUak tarf bodsdi. Bakds 0₂ miqdori oqovs tav BPK tiki tatUkil etsdi.
   

OatidlsmtU tezligi oinamk maddslami aoktektrattiyatiga vs taydsni botUqs saslstUmslsmikg miqdorina bo^^din

Oqaya tavki tarUalizsttiysti mikrooanskizmlsins aitlorodkik^ yetib boaitUiki tezlstUtiasdi vs ba o‘z yodids tozslstU dsasjstim otUiasdi.

Mikaooanskizmlsa oinskik moddslsmi ysKtUi oktidlatUi acUak aitloaodki taygs seaattiya qiUtUi aeraai ys’ki Usvo paSsacUslsaigs aylaktiritU lozim. BiokimyoУiy oktidlstU resatiyatiШkg yaxsUi baпtUi acUak oqovs tavds yetsali miqdoads Ki Ni P vs tUa RsUI elemektlsa bo'lishi kerak. Azot kam bo'lsa oksidlanish qiyinlashadi, fosfor kam bo‘lsa aktiv il shishadi, cho‘kishi va ajratilishi qiyinlashadi. Shuning uchun ba’zan biokimyoviy tozalashda oqova suvga azot, fosfor, kaliy tarkibli mineral o‘g‘itlar solinadi. Agar maishiy oqova suvni tozalash lozim bo‘lganda yuqoridagi moddalarni solinishi shart emas (chunki bunday moddalar oqova suv tarkibida yetarli bo'ladi).

Nazorat uchun savollar:

1. 
   Biokimyoviy tozalash usuli nima?
   
2. 
   BPK nima?
   
3. 
   XPK nima?
   
4. 
   Aktiv il nima?
   
5. 
   Aktiv ilning kimyoviy tarkibi qanday?
   
6. 
   Biokimyoviy ko'rsatkich nima?
   
7. 
   Biokimyoviy ko'rsatkich bo'yicha oqova suvlar qanday guruhlaiga bo'linadi?
   
8. 
   Biokimyoviy oksidlanish reaksiyalari qanday ifodalanadi?
   
9. 
   Biokimyoviy oksidlanish reaksiyalari yaxshi borishi uchun oqova suvga nima qo'shiladi?
   

Tabiiy sharoitlarda tozalash

Oqova suvni biokimyoviy tozalashda aerob jarayonlari tabiiy sharoitlarda va sun'iy inshootlarda borishi mumkin. Tabiiy sharoitlarda oqova suvlar sug‘orish dalalarida, filtratsiya dalalarida va biologik hovuzlarda biokimyoviy oksidlanish jarayoni asosida zaraisizlantirilishi mumkin. Bunda oqova suvlar maxsus dalalarda yerdagi mikroorganizmlar, havo, quyosh nuri ta’sinda biokimyoviy tozalanadi. Biologik tozalashdan keym bu yerlarga donli ekinlar ekilishi mumkin. Bunday tozalagichlar hovuzchalar ko'rinishida ham bo'lishi mumkin (bioprud). Bunda 3—5 ta hovuzlar qator qilib joylashtiriladi. Oqova suv bu hovuzlaiga biridan keyingisiga oqib o‘tadi. Ulammg chuqurligi 0,5—1 m atrofida bo'ladi va quyosh ta’sirida yaxshi qizdiriladi. Natijada suv o'tlari yaxshi rivojlanib o‘sadi va suvga biokimyoviy oksidlanish uchun kislorod yetkazib beradi. Biokimyoviy oksidlanish jarayoni natijasida ajralgan CO₂, fosfor va