M. N. Majidov. S. X. Nasimov

O‘quvchilarning maktabga moslashuvi kursatgichlari
1-jadval

№	Maktabga moslashuvi kursatgichlari	Samaradorlik darajasi
		Yuqori	O‘rta	Past
1	Tengdoshlariga bulgan munosabat	56%	22%	22%
2	Uqituvchiga bulgan munosabat	52%	26%	22%
3	O‘qishga bulgan munosabat	13%	9%	78%

Tadqiqotning keyingi bosqichida o‘quvchining ichki pozitsiyasini aniqlash uchun biz T.A.Nejnovaning “Maktab motivatsiyasini aniqlash” testi qulladik, bu bolalarning besh guruhini aniqlashga imkon berdi.

№	SHkala nomi	Foyiz hisobida
1	motivatsiyaning juda yuqori darajasi	22%
2	motivatsiyaning yuqori darajasi	9%
3	motivatsiyaning o‘rta darajasi	39%
4	motivatsiyaning pasaygan darajasi	17%
5	motivatsiyaning past darajasi	13%

Bunda 22% o‘quvchilarda maktab motivatsiyasining juda yuqori darajasiga 9% o‘quvchilarda maktab motivatsiyasining yuqori, 39% o‘quvchilarda maktab motivatsiyasining o‘rta darajasi, 17% o‘quvchilarda maktab motivatsiyasining pasaygan darajasi va 13% o‘quvchilarda maktab motivatsiyasining past darajasiga ega buldi..

Kommunikativ tomonni o‘rganish natijalari shuni ko‘rsatadiki, o‘quvchilarning faqat 5% muloqot qilishni bilmaydi, begonalar bilan muloqot qilishdan qochadi, jamoaviy chiqishlarda qiyinchiliklarga duch keladi; 33% bolalar muloqotga kirishuvchan muloqotning ayrim qoidalarini tinglashni bilishadi, 62% bolalar muloqotga kirishuvchan har doim do‘stona muloqotning urnata oladi.
Tadqiqotning yakuniy bosqichida moslashish darajasini aniqlash uchun M. R. Bityanovaning ota-onasi uchun so‘rovnoma ishlatilgan. Ma’lumotlar shundan dalolat beradiki, moslashish darajasi bo‘yicha o‘quvchilarning 70% o‘quvchilarda yuqori, o‘rtacha (ya’ni, mumkin bo‘lgan chetlanish) 17% o‘quvchilarda o‘rtacha, 13% o‘quvchilarda past - (ya’ni chetlanish mavjud).
Har bir tadqiqot usulining ishlab chiqilishi va qullanilishi boshlang‘ich sinf o‘quvchilarini maktabga moslashish kursatgichlari va uning uziga xos hususiyaatlari bilan bog‘liq ijtimoiy-psixologik jihatlarin ochib berishga xizmat qiladi.