М. Марупова, Р. Акбаров, Г. Мирзахмедова “фармакогнозия”

3. Иш учун керакли асбоб-ускуна ва реактивлар: 
Аналитик тарози, 
шиша бюкслар, термостат, эксикатор, шпатель, доривор маҳсулотлар (барг, 
поя, илдиз, илдизпоя, туганак, гул ва мевалар). 
4. Ишни бажариш тартиби:
Маҳсулотлар майдаланиб, 1 мм элакдан 
ўтказилади. Шундан сўнг улар аналитик тарозида тортилади ва иккита 3-5 гр 
(айрим ҳолларда 1-2 гр) оғирликдаги тортма доимий оғирликкача қуритилган 
ва тортилган 2 та бюксга алоҳида-алоҳида солинади. Сўнгра иккала бюкс 
маҳсулотлари билан қуритувчи печда 100-105
0
С ҳароратда доимий 
оғирликкача қуритилади. Қиздирилган бюксларни тортишдан олдин 
эксикаторда 30 минут совитилади. 
Биринчи тортиш барг, ер устки қисми ва гуллар учун 2 соат, илдиз, 
илдизпоя, мева, уруғ ва бошқа маҳсулотлар учун 3 соат қиздириб, 30 минут 
совитилгандан сўнг ўтказилади. Бюкслар доимий оғирликка келгунча 
қиздирилади, совитилади ва тортилади. Кейинги қиздиришлар ва совитишлар 
30 минут давом этади. 
Кейинги икки марта тортилган бюкс оғирлигининг фарқи ўзаро 0,01 гр 
ортиқ бўлмаса, бюкс доимий оғирликка келган ѐки маҳсулот абсолют 
қуритилган ҳисобланади. 
Маҳсулот намлиги қуйидаги формула билан аниқланади. 
Бу ерда: Х-намлик миқдори, % 
m-доривор маҳсулотларнинг қуритишдан олдинги миқдори, гр 
m1- доривор маҳсулотларнинг қуритишдан кейинги миқдори, гр 

---

7 
Иккала тортма намлигининг ўзаро фарқи 0,5% дан ошмаслиги керак.
Иккала намлик йиғиндисини иккига бўлиб, ўртача кўрсаткич топилади. 
1-Топшириқ:
Масалан, доривор мойчечак гули маҳсулотини қуритишдан олдинги 
оғирлиги 3 гр, маҳсулотни қуритишдан кейинги оғирлиги 2,58 гр бўлса, 
намлик миқдорини % да топинг. 
 
Демак, доривор мойчечак гули маҳсулотини намлик миқдори 14% ни 
ташкил қилди. 
Қуйидаги топшириқларни бажаринг. 
Маҳсулот номи 
Маҳсулот қуритишдан 
олдинги миқдори, гр 
Маҳсулотни 
қуритишдан кейинги 
миқдори, гр