М. Марупова, Р. Акбаров, Г. Мирзахмедова “фармакогнозия”

3. Иш учун керакли асбоб-ускуна ва реактивлар: а
налитик тарози, 
чинни тигеллар, термостат, муфель печи, қисқич, эксикатор, шпатель, 
доривор маҳсулотлар (барг, поя, илдиз, илдизпоя, гул ва мевалар), штатив ва 
пробиркалар. 10%ли хлорид кислота, шиша фильтр, ѐнганда кул 
қолдирмайдиган фильтр қоғоз. 
4. Ишни бажариш тартиби:
1. Умумий кулни аниқлаш техникаси. 
Аналитик тарозида аниқ тортиб олинган 3-5 гр майдаланган 
маҳсулотни муфель печда қиздириб, доимий оғирликка келтирилган ва 

---

9 
совутилган чинни тигелга солинади. Сўнгра тигелни махсус тайѐрланган 
учбурчакка ўрнатиб, спиртовка алангансида доривор маҳсулот куйиб 
бўлгинга қадар (тутун чиқариш тугагунча) аста секин қиздирилади. Тутун 
чиқиши тўхтагандан кейин тигелни муфел печига қўйилади ва доимий 
оғирликка келгунча қиздирилади. Тигелни эксикаторда совутилади. 
Муфел печида қиздиришни тезлаштириш лозим бўлса, тигелдаги 
маҳсулотни спиртовка ѐрдамида куйдирилади ва бир оз аммоний нитрат 
қўшиб муфел печига қўйилади. Бунда тигелдаги аралашманинг аланга олиб 
кетишдан эҳтиѐт бўлиши керак. 
Умумий кул миқдорини қуйидаги формула билан аниқланади: 
 
Бунда: Х
1
-умумий кулнинг миқдори,% 
m
1
-кул миқдори, г m
2
-маҳсулот миқдори, г 
W-маҳсулотни қуритишда йўқотилган миқдор,% 
Масалан, майдаланган далачой ўт ўсимлик қисмидан таҳлил учун 3 гр 
олинди, куйдиргандан сўнг қолган кул миқдори 0,22 гр ни ташкил қилди, 
маҳсулотни куйдиришда йўқотилган миқдори топиб олинади. 
3 - 100% 
0,22 - Х% 
 
 
Демак, майдаланган далачой ўсимлигида кул миқдори 8% ни ташкил 
қилди. 
Қуйидаги топшириқларни бажаринг. 
Маҳсулот номи 
Маҳсулот 
оғирлиги, гр 
Куйдирилгандан сўнг 
кул миқдори, гр 
Гул 
Мойчечак (рамашка) 
3 
0,32 
Дастарбош (пижмы) 
5 
0,41 

---

10