M. DÁWletov, A. DÁWletov, Z. IsMAylova, A. DÁWletova

jarq, selk, jalp, jalt-jult, jalt-jalt, jılt-jılt, gúrbeń-gúrbeń, 
jalp-jalp, uypa-juypa, sabalaq-sabalaq, jaǵal-jaǵal, iyrek-
iyrek, zir-zir, dir-dir, órim-órim, burq-burq
t.b. Bul 
eliklewish sózler tábiyattaǵı hár túrli qubılıs-hádiyselerdiń, 

---

76
zatlardıń háreketiniń kórinislerine eliklewin bildiredi. 
M ı s a l ı : 1. Jolǵa jaqın búklerden ushqan qırǵawıllarǵa 
bazda-bazda atlardıń qulaqları
selteń-selteń
etedi. 
(T. Q.) 
2. Bir waqları 
jalt-jult
etip shaqmaq shaqtı. 
(Ó. X.)
142-shınıǵıw.
Kóshirip jazıń. Seske eliklewish sózlerdiń astın bir, 
kóriniske eliklewish sózlerdiń astın eki sızıń hám olardıń bir-birinen 
ózgesheligin aytıp beriń.
1. ... Izler. Qıyır-shıyır izler. Júz metr júrgennen keyin 
terektiń ústinen jáne bir qırǵawıl pırr etti. 2. Dalada qorıq 
háwlisiniń otları jılt-jılt
 
etip kórinedi. 3. Háwlige jaqınla-
ǵanımızda, uw-shuw bolıp shaǵallar ulıdı. 4. Qalpaǵınıń erne-
gi menen betin sıpırdı hám olardı oyatıw maqsetinde óhe-óhe 
dep jóteldi. 
(A. Á.)
5. Jalt-jult eter párlerim,
Dúr-dúr silkinip taransam. 
(X. S.)
6. Astındaǵı qara at,
Shıńǵır-shıńǵır kisnedi. 
(«A.»)
143-shınıǵıw
.
Berilgen gáplerdi oqıń. Eliklewish sózlerdi tawıp, 
túrlerine ajıratıp aytıp beriń hám olardıń ne ushın seske eliklewshi 
hám kóriniske eliklewshi dep atalıwın túsindiriń.
1. Ádette, alamanǵa tolı bolatuǵın qalanıń, bazarǵa jaqın 
kóshelerinde búgin selt etken tiri jan joq. 2. Shútik shıra lap 
etip óship qaldı. 3. Záhiyda qapınıń aldına barǵan jerde gilt 
toqtadı. 
(X. A.)
At barlı-joqlı jemdi gútir-gútir shaynay basladı. 
4. At tuyaqlarınıń patır-patır dúrsildisi uzaqtan-aq Sánemniń 
dıqqatın awdarǵan edi. 5. Quyash bult astınan birden jarq etip, 
palata ishi jaqtılanıp ketti. 
(T. Q.)
6. Taq-taq etip urǵanda 
trubadan ushqın shashıraydı. 
144-shınıǵıw
.
Eliklewish sózlerdiń astın sızıń hám olardıń qan-
day zat hám qubılıslardıń háreketlerine eliklep kelgenligin túsindiriń 
hám qaysı túri ekenligin anıqlań.
1. Ekshembi kúni hárbir shańaraq óz aldına bir topar 
bolıp, dúrkin-dúrkin, lek-lek adamlar shirkewge qaray jol 
aladı. 2. Tawnazardıń qarap turǵan jaǵınan burq-burq etip 

---

77
shań kóterildi. 
(A. B.)
3. Bir máhálleri kúnniń júzi jılt 
etip ashılıp ketedi. 4. Jerge qumartqanday juldızlar jımıń-
jımıń etedi. 
(K.S.) 
5. Padadan qaytqan mallar mó-mó-mó 
degen dawısların sozıp, balalarına jetkenshe asıǵadı. 
(Ó. X.)
6. Bulardıń gúbir-gúbir sóyleskenlerin shalama-shákki esittim. 
(A. Á.)
7. Kúshli samal tereklerdiń basların iyildirip gúw-gúw 
etedi. 
(Ó. X.)