M. A. Yusupova San’atshunoslik iti direktori, Arxitektura doktori

umumiy 
m e ’m oriy kom pozitsiyasini, shuningdek interyerlar va ularning 
alohida 
unsurlarini aniq ta s a w u r etish zarur.

---

I BOB
M E’MORCHILIK ASOSLARI FANINI 0 ‘QITISH
MAQSAD VA VAZIFALARI
M e ’m orchilik ibtidosi qurilishdan boshlanib, inson jam iyatining ilk 
rivojlanish davrida, odam o ‘ziga qulay sharoit yaratish, tabiiy ofatlardan 
va yo w o y i hayvonlardan saqlanish u ch u n zarur sharoitlarda paydo bo'ldi. 
S odda qurilish asta-sekin an c h a rivojlangan shakllarga ega b o iib , inson 
faoliyatining eng m urakkab sohasi — m e ’m orchilikka, bunyodkorlikka o ‘ta 
boshladi.
0 ‘tg an m ing y illik lard a ja m iy a td a g i o ‘zg arish lar b ilan birgalikda, 
m e ’m orchilik ham ulkan rivojlanish jarayonini, yuksak k o ‘tarinkilik davrini, 
shuningdek inqiroz davrini ham kechib o ‘tdi.
M e ’m orchilikning asosiy m aqsadi — doim inson hayoti uchun zarur, 
h ar jih atd an qulay b o ig a n , jam iyatning rivoji darajasini, uning sinfiy tarkibi, 
m ad an iy a ti, fan va tex n ik a y u tu q larin i belgilovchi, yashash m u hitini 
y aratishdan iborat.
Bu, m e ’m o rch ilik deb atalm ish hayot m u h iti, ichki k o ‘lam ga ega 
binolarda, bino va inshootlar m ajm ualarini tashkil etuvchi tashqi ko'lam • -
k o'chalar, m aydonlar, shahar va boshqa m anzilgohlarda m ujassam bo‘lgan.
Z am onaviy tu sh u n ch ad a 
m e’morchilik — bu bino, inshoot va ularning
majmualarini loyihalashtirish hamda qurish san’ati. 
U butun hayotiy jarayon- 
larni tashkil etadi.
M e’m orchilik, har bir inson va b u tu n jam iyatn ing turli xil talablarini 
qondirishga chorlaydi: san o at vositasining qism i sifatida (zavod va fabrika 
binolari, tran sp o rt, energetika inshootlari va hokazo) ham da jam iyatning 
mavjud m oddiy m uhit qism i sifatida (turar-joy va jam o at binolari) m ada- 
niyatning m oddiy sohasini tashkil etadi; shu bilan birga badiiy obrazlarda 
jam iy at g ‘oyasini ifoda etu v ch i m e ’m o rch ilik , inson m u h itin i estetik 
shakllantiruvchi m a ’naviy m adaniyat sohasiga kiradi.
Me m orchilik o 'zin in g ruhiy t a ’siri sifatida — eng aham iyatli va ko‘hna 
san atlard an biri. U ning badiiy obrazlari kuchi doim insonga ta ’sirini 
о tkazadi, chunki uning butu n um ri m e ’m orchilik qurshovida o ‘tm oqda.
S hunday qilib, arxitektura, m e ’m orchilik — bu o 'z ig a xos jam iyat 
hodisasi m adaniyat tizim ida o ‘zining ijtim oiy aham iyati b o ‘yicha ham ular 
b ir-b iri bilan c h a m b a rch a s b o g ‘langan m e ’m orchilik ijodi jaray o n id a
6

---

ratilayotgan tu ri sifatida, m oddiy va m a’naviy qiym atga ega b o ‘lib, asosiy 
o‘rinni egallaydi.
0
‘zining am aliy m aqsadiga m uvofiq ruhiy ifoda, g o ‘zallik haqiqiy 
rne’m orchilikning zarur jihatlarid ir. Shu bilan birga m e ’m orchilik asarini