M. A. Hamrayev d. A. Muhamedova d. X. Shodmonqulova

undalmalar ham turli uslubiy vazifalarni bajaradi. Ular gap boshida va o`rtasida kelsa, chaqiriq va murojaatni ifodalaydi: Uka, mening yo`qligimni bilintirma. Gap oxirida kelgan undalma tinglovchiga nisbatan hurmat, muhabbatni ifodalaydi: Tuprog`ingni zar bilarman, ona-Vatanim! Bulardan tashqari undalmalar iltimosni, so`zlovchining his-tuyg`usini, kuchli ehtirosini, ko`tarinki holatni, piching va kinoyani ifodalash uchun ham xizmat qiladi.

kirish so`z va kirish birikmalar so`zlovchining o`z fikriga bo`lgan munosabatini bildiradi. Bu munosabat sifat, son, olmosh, fe`l va modal so`zlar yordamida ifodalanib, gumon, tasdiq, inkor, fikr tartibi, fikr izohi, e`tiborni tortish, xulosa, ikki fikrni o`zaro bog`lash kabi ma`nolarni aks ettiradi: U bugun kelmaydi, shekilli.

1. §. Ayrim gap turlari o`rtasidagi sinonimiya

1. 
   ayni bir fikr gapning har xil turlari bilan ifodalanadi:
   
   1. 
      sodda gap bilan: Har kim ekkanini o`radi. b) qo`shma gap bilan: Kim nimani eksa, shuni o`radi.
      
2. 
   bir bosh bo`lakli va ikki bosh bo`lakli gaplar o`zaro sinonim bo`ladi: Bugun ketamiz – Biz bugun ketamiz.
   
3. 
   darak va so`roq gap sinonim bo`ladi: Vatanni kim sevmaydi – Vatanni hamma sevadi.
   

1. §. Qo`shma gaplarning uslubiy xususiyatlari

1. 
   bog`langan qo`shma gaplar tarkibida biriktiruv va zidlov bog`lovchilari o`rnida –u, -yu, -da yuklamalari sinonim holatda qo`llanishi mumkin: Havo bulutlashdi va yomg`ir yog`a boshladi. Havo bulutlashdi-yu, yomg`ir yog`a boshladi.
   
2. 
   ega, kesim, to`ldiruvchi, aniqlovchi ergash gapli qo`shma gaplar sodda gaplarga sinonim bo`ladi:
   

Shunisi aniqki, biz bugun yo`lga chiqa olmaymiz - Bizning bugun yo`lga chiqa olmasligimiz aniq.

3. 
   sabab, maqsad, o`xshatish ergash gaplarning kesimlari sifatdosh, harakat nomi, ot bilan ifodalansa, sodda gaplarga sinonim bo`ladi: Tog` etagi juda go`zal edi, go`yo chiroyli gilam to`shalganday – CHiroyli gilam to`shalganday tog` etagi juda go`zal edi.
   
4. 
   payt, sabab, shart, to`siqsiz, natija, ravish ergash gaplarni o`z doirasida sinonimlari bilan almashtirish mumkin:
   

U kelsa (kelgan paytda, kelar ekan), hamma ketib bo`libdi.

5. 
   bog`lovchisiz qo`shma gaplar bog`langan va ergashgan qo`shma gaplarga sinonim bo`ladi: Qor yog`di – don yog`di (Qor yog`sa, don yog`adi. Qor yog`di-yu, don yog`di).
   

4.