Qoyatosh suratlari

Sana: __________________ Fan: Tarix. Sinf:___________________

MAVZU: 6 - §. QOYATOSH SURATLARI.

Darsning maqsadi:
Ta'limiy: Eng tarixiy san'at namunalari bo'lmish qoyatosh suratlari haqida bilimlar berish;
Tarbiyaviy: O'tmishga, tarixga va ajdodlarimiz tafakkuriga nisbatan hurmat uyg'otish.
Rivojlantiruvchi: O'quvchilarda guruhda ishlash ko'nikmasini shakllantirish.
Kommunikativ kompetensiya:
o‘z fikrini og‘zaki va yozma tarzda aniq va tushunarli bayon qila olish, mavzudan kelib chiqib savollarni mantiqan to‘g‘ri qo‘ya olish va javob berish.
Milliy va umummadaniy kompetensiya:
umumbashariy ahamiyatga ega bo‘lgan qadriyatlarini (urf-odatlar, marosimlar, milliy madaniy an’analar va h.k.) hurmat qilish.
O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:
shaxs sifatida doimiy ravishda o‘z-o‘zini rivojlantirish, ma’naviy va intellektual kamolotga intilish.
DAVLAT TA`LIM STANDARTI.
Altamir, Kapova, Lasko, Sarmishsoy, Teraklisoy, Bironsoy, Qoracharvoqsoy, Xo'jakentda topilgan suratlar haqida tushuncha olish.
O'quv jarayonini tashkil etish texnologiyasi
Metod: Aktiv.O'qitish shakllari: Aralash, jamoa, guruhli.
Vosita: Mavzuga oid rasmlar, darslik, atama, tushuncha, sanalar yozilgan kartochkalar.
Dars jarayoni
1.Tashkiliy qism 4 minut
2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut
3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut
4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut
5.O’quvchilarni baholash 3 minut
6. Uyga vazifa 2 minut
Darsning borishi:

1. 
   Tashkiliy qism: 2 daqiqa.
   

O'quvchilar bilan salomlashish, davomatni aniqlash, darsga jalb qilish, sinfda ishchi muhitini yaratish, dunyoda va O'zbekistonda yuz bergan muhim yangiliklardan qisqacha xabarlar berish.

2. 
   Uy vazifasini takrorlash. 8 daqiqa.
   
   1. 
      Afsonalar qanday yaratilar ekan?
      
   2. 
      Afsonalar ertaklardan nimasi bilan farq qiladi?
      
   3. 
      Asotirlarda nimalar haqida hikoya qilinadi?
      
   4. 
      Turli millatlar tomonidan yaratilgan afsonalar o'zaro nimasi bilan bog'lanadi?
      
   5. 
      O'zingiz bilgan afsona qahramonlari haqida gapirib bering.
      
   6. 
      Mavzuda berilgan afsonalarning yaratilishiga nima sabab bo'lgan deb o'ylaysiz? Ularning mazmunida qanday ma'no bor?
      
3. 
   Yangi dars mavzusini ro'yobga chiqarish ustida ishlash. 15 daqiqa.
   

Bundao'qituvchi «Kichikma'ruza» orqalimavzunitushuntiradi.
O`zbekiston hududidagi qoyatosh suratlari. O'zbekistondaushbu noyob san'at bundan taxminan 8-9 ming yillar ilgari pay do bo'lgan. Suratlar asosan ikki xil usulda - urib cho'kichlash va tabiiy bo'yoqlar yordamida ishlangan. Birinchi usulda rasmlar uehi o'tkir, tig'li temir va po'lat asboblar bilan toshlarga o'yib ishlangan. Bu usul fanda nuqtali usul deb ataladi. Ikkinehi usulda ilk rangtasvir ustalarining mahorati ko'zga tashlanadi. Ular turli moddalar qorishmasidan bo'yoq tayyorlashni bilganlar. Suratlarga eho'p, qamish, suyak va qushlarning pati vositasidajilo berilgan. Bu esa suratlarning deyarli heeh bir o'zgarishsiz hozirgi kunimizgaeha saqlanib qolishiga sabab bo'lgan. O'zbekistonda 100 dan ortiq ana shunday nodir san'at namunalari aniqlangan. Bular Zarautsoy, Sarmishsoy, Teraklisoy, Bironsoy, Qoraeharvoqsoy vaXo'jakentdagi qoyatosh suratlaridir.
Yer yuzida issiq iqlimning qaror topishi natijasida yurtimizning hayvonot olami va o'simliklar dunyosida ham o'zgarishlar yuz bergan. Chunonehi, yirik hayvonlar asta-sekin yo'qolib, arxar, tog' eehkisi, bug'u, jayron, sayg'oq, qulon, quyon, arslon, yo'lbars, bars, qoplon va gepard kabi hayvonlar ko'paygan. Bu esa qoyatosh suratlarida ham o'z aksini topgan.
Xususan, Navoiy viloyatidagi Qoratog' tizmasiningjanubiy yon bag'ridagi Sarmishsoy darasidan topilgan sher, yo'lbars, bars kabi yirtqieh hayvonlarning to'qnashuvi, ovehining kamdan kam hollarda qo'lga o'rgatiladigan ov qoplonigepard yordamida yovvoyi buqani ovlashi ifoda etilgan.

4. 
   O'tilgan mavzuni mustahkamlash. 15 daqiqa.
   

O'quvchilar to'rt guruhga bo'linadi va ularga topshiriqlar beriladi. Har bir guruh o'z topshirig'ini darslikdan foydalangan holda yozadi.

1.