M. A. Azizov umumiy gigiyena va ekologiya tibbiyot kollejlari uchun o‘quv qo‘llanma To‘rtinchi nashri

Masalliqlar tayyorlab qo‘yiladigan korxonalarda xonalar birmuncha ko‘proq bo‘ladi.
Umumiy ovqatlanish korxonalarining sathi yoppasiga, xo‘ran- dalar bir yo‘la ovqatlanishiga qarab rejalanadi. Umumiy ovqatlanish korxonalarining ishlab chiqarish binolari ufqning shimol tomoniga, savdo binolari janub tomonga qarab turadigan qilib rejalangani ma’qul. Korxonadagi binolarning hammasini shunday loyihalash kerakki, oshxona xizmati jarayonida ishchilar bilan xo‘randalar to‘qnash kelmasin.
Umumiy ovqatlanish korxonalaridagi ishlar, asosan, mexanik moslamalar va avtomatlar yordamida bajariladi. Qo‘l mehnatini mexanizatsiyalash, avtomatlash iqtisodiy jihatdangina emas, balki epidemiologik jihatdan ham ahamiyatga ega. Tayyor taomlarning epidemiologik jihatdan ishonchli bo‘lishida ularning issiq bo‘- lishi muhim ahamiyatga ega. Suyuq taomlarning harorati 75°C, quyuq taomlarniki esa 65°C dan kam bo‘lmasligi kerak.
O‘choqxona va yordamchi binolar yorug‘, havo almashinib turadigan bo‘lishi kerak. Gazli plitalar o‘rniga elektr plitalar bo‘lgani ma’qul. Xonalarning poli va devorlarining bir qismiga oson yuvib-tozalanadigan keramik plitalar qoplanishi kerak. Oshxona doimo ozoda bo‘lishi, eshik va dastgohlar nam latta bilan har kuni artilishi, haftada bir marta bir foizli tindirilgan xlorli eritma — ohak bilan yuvib turish lozim. Oshxona anjomlarini ish tamom bo‘lgach har kuni yaxshilab tozalash, kalsiylangan ishqorli issiq suv bilan yuvish, toza suv bilan chayish va quritish kerak. Pashsha, sichqon, kalamush hamda suvarakni qirish darkor.
Har bir xonada chiqindilar uchun qopqoqli idishlar bo‘lishi, ularni har kuni ikki mahal to‘kib turish kerak. Idish-tovoq yuviladigan stol va vannalar zanglamaydigan yaxlit po‘lat tunuka bilan qoplanishi, asbob-anjomlarni vaqti-vaqtida 0,2% li xloramin eritmasi bilan chayib turish kerak. Tayyor ovqatni zangla­maydigan po‘lat idishda saqlash, bo‘shaganidan keyin darhol yuvish lozim. Yuvish uchta jarayonda bajariladi: l) vannada idishlar xantalli issiq suvda yuviladi; 2) issiq suv bilan chayiladi; 3) sim to‘rdan to‘qilgan javonlarda quritiladi.