M. A. Azizov umumiy gigiyena va ekologiya tibbiyot kollejlari uchun o‘quv qo‘llanma To‘rtinchi nashri

Ergotizm
Ergotizm — ovqatda Clavicers purpurla zamburug‘i bilan za­rarlangan g‘allani iste’mol qilish natijasida vujudga keladi. Donda qorakosov (Scale cornutum) zamburug‘lari rivojlanadi. Qora- kosov, asosan, javdar, kamroq arpa va bug‘doy boshoqlarida uchraydi: to‘q binafsha, deyarli qora rangli, uzunligi 1—3 sm bo‘lgan zamburug‘.
Qorakosovdagi zaharli moddalar yuqori haroratga chidamli va uzoq muddat saqlanganda ham zaharli xususiyatini yo‘qot- maydi. Qorakosovdan yaxshi tozalanmagan g‘alla unidan tayyor­langan non va taomlar zaharli xossalarga ega bo‘ladi va ergotizm

• 
  surunkali zaharlanishni keltirib chiqaradi.
  

Klinikasi. Ergotizm konvulsiv (talvasa tutadigan) yoki gang- renoz turlardan birida yuzaga chiqadi. Konvulsiv turda me’da- ichak yo‘llari va asab sistemasi zararlanadi. O‘ziga xos belgilari: so‘lak oqishi, ko‘ngil aynishi, qusish, qorinning sanchib og‘rishi, uyquchanlik, tananing hamma mushaklari, ayniqsa, bukiladigan mushaklarning tortishib qisqarishi, nerv tolalari bo‘yicha og‘riq




namoyon bo‘ladi. Og‘ir hollarda gallutsinatsiya, es-hushning kirarli-chiqarli bo‘lib qolishi va ruhiy holatning buzilib turishi (depressiv-maniakal holat) va tutqanoqsimon xurujlar qayd qilinadi. Gangrenoz turda, asosan, tomir-asab sistemasi zarar- lanadi. Bunda sianoz, oyoq-qo‘llarda og‘riq, oyoq barmoqlarida, keyinroq yuz, ko‘krakda nekroz paydo bo‘ladi. Nekrozlar odatda, quruq gangrena ko‘rinishiga o‘tib, jonsizlangan to‘qimalar ko‘chib tushadi.
Profilaktikasi. G‘allani qorakosovdan tozalash shart.
Mikrobga aloqador bo‘lmagan ovqatdan zaharlanishlar. Mikrobga aloqador bo‘lmagan ovqatlanishdan zaharlanishlarga o‘simlik mahsulotlaridan (qo‘ziqorinlar, zaharli o‘simliklar, g‘alla urug‘lari) zaharlanish, hayvon mahsulotlaridan (baliq, asal, qoramolning buyrakusti va me’daosti bezlari) va boshqa mahsu- lotlarga aralashgan zaharli, kimyoviy moddalardan zaharlanishlar kiradi.

17. 
    §. ZAHARLI O‘SIMLIK MAHSULOTLARIDAN ZAHARLANISH