M. A. Azizov umumiy gigiyena va ekologiya tibbiyot kollejlari uchun o‘quv qo‘llanma To‘rtinchi nashri

Quyi sinflarda tarbiyalanuvchilar kuniga 3,5—4 soatdan, yuqo­ri sinf o‘quvchilari 2—3 soatdan ochiq havoda bo‘lishlari kerak.

4. 
   §. O‘QUV MASHG‘ULOTLARI GIGIYENASI
   

Bola organizmining morfologik xossalari, pedagogika jarayoni va o‘quv mashg‘ulotlari tufayli uning organizmida kuzatiladigan o‘zgarishlar xususiyatiga qarab, maktabda o‘qishning butun davrini bir necha bosqichlarga bo‘lish mumkin. 1-bosqich, bir




qadar, ma’lum vaqt qimirlamasdan o‘tirib, o‘qish va yozish malakalarini egallash bilan belgilanadi. Keyingi bosqichlarida bolalar bosh miya po‘stlog‘i hujayralari ishtiroki hamda shartli refleks reaksiyalari asosida bilim oladilar.
Maktabda o‘qiy boshlagan 5—6 yashar bolalar dastlab maktab sharoitiga o‘rganishga ancha qiynaladilar. Chunki ular o‘zlari uchun notanish bo‘lgan yangi bolalar va kattalar jamoasiga, kun tartibiga, o‘qituvchining talablariga, darsda ko‘proq qimirla­masdan o‘tirish zarurligiga asta-sekin o‘rganib, moslashib bora- dilar.
Birinchi sinf o‘quvchisi hali yozishga qiynaladi, yozish jarayonida qo‘l panjasidagi mayda chuvalchangsimon mushak- larga zo‘r keladi, chunki 5—6 yoshda bu mushaklar yaxshi rivojlanmagan bo‘ladi. Yozish paytida daftar qiyshiq qo‘yilsa, yoki o‘quvchi qiyshiq o‘tirsa, bel mushaklari tez charchab qoladi, xatni chiroylik yoza olmaydi, barmoqlar qalamning uchidan

4. 
   5 sm yuqori turishi kerak (bosh, ko‘rsatkich va o‘rta) bar­moqlar bilan qattiq qismasdan, ohista ushlansa, qo‘l mushaklari charchab qolmaydi. Yozish vaqtida daftar bilan ko‘z orasidagi masofa 35—40 sm bo‘lmog‘i lozim.
   

Yozish uchun, asosan, binafsha, qora, yashil siyoh yoki pastalar tavsiya qilinadi. Qizil siyoh yoki ko‘zning sezuvchi nurlarini kuchli ta’sirlanishi natijasida tez charchatadi.