M. A. Azizov umumiy gigiyena va ekologiya tibbiyot kollejlari uchun o‘quv qo‘llanma To‘rtinchi nashri

D) 500 kg; E) 600 kg.

3. 
   Axlatxonalar aholi yashaydigan yerdan va turarjoylardan kamida qancha masofada bo‘lishi kerak?
   

A) 200 m. B) 300 m.
D) 0,5 km. E) 400 m.


Eslab qoling!
Gumus — biotermik usul yordamida qattiq chiqindilarni zararsizlantirish natijasida hosil bo‘lgan o‘g‘it.
Septik — qishloq sharoitida oqavani mexanik usulda tozalash uchun qo‘llaniladigan chiritish rezervuari.
Aerotenk — oqavani biologik usulda tozalash va erigan holdagi organik birikmalarni minerallashtirish maqsadida qo‘llaniladigan havo yuborilib turiladigan hovuz.

4. 
   BOB SUV GIGIYENASI
   

1. 
   §. SUV GIGIYENASI VA AHOLINI SUV BILAN TA’MINLASH
   

Gigiyenik nuqtayi nazardan toza suv — hayot manbayi, salomatlik hisoblanadi. Suv inson hayoti, hayvonot va o‘simlik dunyosi uchun muhim ahamiyatga ega bo‘lgan tashqi muhit omillaridan biridir. Suv organizm sharbatlari va chiqindilari tarkibiga kiradi. Suv ovqat mahsulotlarini to‘qimalarga tarqa- tishda, teri va nafas yo‘llaridan bug‘ holatida chiqishi bilan tana temperaturasi muvozanatini saqlashda ishtirok etadi.
Shunday qilib, organizmda kuzatiladigan barcha biokimyoviy reaksiyalar suvli eritmalarda ro‘y beradi. Suv ichishni to‘g‘ri tashkil qilishda sutkalik ovqat tarkibida qancha suyuqlik borligini nazarda tutmoq zarur. Masalan, sutda 87%, yangi sabzavot va mevalarda 96%, kartoshka va go‘shtda 75%, nonda 47% gacha suv bo‘ladi. Suvni yoki chanqovni qondiruvchi ichimliklarni haddan tashqari ko‘p ichish zararli, chunki bunday holat yurak ishini, ajratish a’zolarining faoliyatini oshirishga olib keladi. Bunda organizmning teri sathidan ko‘p miqdorda suyuqlik ajraladi, bu bilan bir qatorda, ter bilan organizmdan suvda eriydigan vitaminlar, osh tuzi va mineral tuzlar chiqib ketadi.
Suv tuz almashinuviga nisbatan olinganda me’da-ichak yo‘li ancha faol bo‘ladi. Suyuqlikning ko‘proq qismi almashinuviga nisbatan olinganda me’da-ichak yo‘li bir kecha-kunduzda 8 litr atrofida shira ajratadi, buning ko‘p qismi qaytadan so‘rilib, ajralib chiqqan hazm shiralarining atigi 2% (hajmiga nisbatan olganda) axlat bilan chiqib ketadi.
Organizmni suyuqlik bilan kun davomida bir tekis, muntazam ta’minlash muhim. Suyuqlikning ko‘proq qismi tushlik ovqat vaqtida qabul qilinadi (suyuq ovqat bilan 0,5 1, ovqatdan keyin ichiladigan ichimliklar bilan 0,25 1 va oziq-ovqat mahsulotlari tarkibida 0,25 1).