Loyiha toshkent davlat yuridik universiteti

Masalan,  “Sharq”  nashriyot-matbaa  konserni  Oʻzbekiston  Respublikasi  Prezidentining  16 
oktabr  2000  yilgi  PF-2737-son  Farmoniga  muvofiq,  “Sharq”  nashriyot-matbaa  aksiyadorlik 
kompaniyasi etib oʻzgartirilgan.  
Birlashish  va  qoʻshilish  topshirish  balansi,  boʻlinish  va  ajralishda 
boʻlinish  hujjati  asosida  mol-mulk  universal  vorislik  asosida  oʻtadi. 

---

83 
 
Huquqiy  vorislik  boʻyicha  huquq  va  majburiyatlar  toʻla  (universal)  yoki 
qisman (singulyar) asosda qayta tashkil etilayotgan yangi subyektga oʻtadi.  
Yuridik shaxslar qoʻshib yuborilganida ulardan har birining huquq va 
burchlari  topshirish  hujjatiga  muvofiq  yangidan  vujudga  kelgan  yuridik 
shaxsga  oʻtadi.  Yuridik  shaxs  boshqa  yuridik  shaxsga  qoʻshilganida,  bu 
yuridik  shaxsga  qoʻshilgan  yuridik  shaxsning  huquq  va  burchlari 
topshirish  hujjatiga  muvofiq  oʻtadi.  Yuridik  shaxs  boʻlingan  taqdirda 
uning huquq va burchlari taqsimlash balansiga muvofiq yangidan vujudga 
kelgan  yuridik  shaxslarga  oʻtadi.  Yuridik  shaxs  tarkibidan  bir  yoki  bir 
necha  yuridik  shaxs  ajralib  chiqqanida  qayta  tashkil  etilgan  yuridik 
shaxsning  huquq  va  burchlari  taqsimlash  balansiga  muvofiq  ularning  har 
biriga oʻtadi. Yuridik shaxsning tashkiliy-huquqiy shakli oʻzgartirilganida 
qayta  tashkil  etilgan  yuridik  shaxsning  huquq  va  burchlari  topshirish 
hujjatiga  muvofiq  yangidan  vujudga  kelgan  yuridik  shaxsga  oʻtadi. 
Singulyar  huquqiy  vorislikda  huquq  va  majburiyatlarning  belgilangan 
ma’lum bir qismi oʻtadi.  
Yuridik  shaxsni  bekor  qilishning  ikkinchi  shakli  –  uni  huquq 
subyekti sifatida tugatish hisoblanadi. Korxonani tugatish uning huquq va 
burchlarini  huquqiy  vorislik  tartibida  boshqa  shaxsga  oʻtmasdan  bekor 
boʻlishiga  olib  keladi.  Yuridik  shaxslarni  tugatish  ularni  qayta  tashkil 
etishdan  farqlanadi.  yuridik  shaxs  qayta  tashkil  etilganda  kreditorlarning 
talabi vorislik asosida yangidan tashkil etilgan korxonaga vorislik boʻyicha 
oʻtadi. Tugatilganda esa yuridik shaxs oʻz-oʻzidan huquq subyekti sifatida 
barham  topadi  va  shu  bilan  birgalikda  uning  huquq  va  burchlari  ham 
tugaydi.  Shuning  uchun  ham  korxonani  tugatishda  kreditorlarning  huquq 
va burchlarini ta’minlashga alohida e’tibor qaratish talab etiladi.  
FKning 
53-moddasida 
yuridik 
shaxslarni 
tugatish 
asoslari 
quyidagicha belgilangan: 1) yuridik shaxs muassislari (ishtirokchilari) ning 
yoki  ta’sis  hujjatlari  bilan  tugatishga  vakolat  berilgan  yuridik  shaxs 
organining  qaroriga  muvofiq,  shu  jumladan,  yuridik  shaxs  organining 
qaroriga  muvofiq,  yuridik  shaxsning  amal  qilish  muddati  tugashi,  uni 
tashkil etishdan koʻzlangan maqsadga erishilganligi munosabati bilan yoki 
yuridik  shaxsni  tashkil  qilish  chogʻida  qonun  hujjatlari  buzilishiga  yoʻl 
qoʻyilganligi  sababli,  agar  bu  buzilishlarni  bartaraf  etib  boʻlmasa,  sud 
yuridik  shaxsni  roʻyxatdan  oʻtkazishni  haqiqiy  emas  deb  topganida,         
2)  yuridik  shaxs  faoliyati  ruxsatnomasiz  (litsenziyasiz)  amalga  oshirilgan 
yoki  qonun  bilan  taqiqlab  qoʻyilgan  faoliyat  amalga  oshirilgan  taqdirda, 
shuningdek,  FKda  nazarda  tutilgan  boshqa  hollarda  sudning  qaroriga 

---

84 
 
muvofiq  tugatiladi,  3)  yuridik  shaxsning  bankrot  deb  hisoblanishi  uning 
tugatilishiga olib keladi.  
Yuridik  shaxs  tugatilayotganda,  tugatish  komissiyasi  tayinlanadi. 
Tugatish komissiyasi yuridik shaxsni davlat roʻyxatidan oʻtkazish haqidagi 
ma’lumotlar  bosib  chiqarilgan  matbuot  organlarida  yuridik  shaxsning 
tugatilishi hamda uning kreditorlar tomonidan talablarni bayon etish tartibi 
va muddati haqida xabar e’lon qiladi (FK, 55-modda). Bu muddat tugatish 
haqida  xabar  e’lon  qilingan  paytdan  boshlab  ikki  oydan  kam  boʻlishi 
mumkin emas.  
Yuridik  shaxs  yagona  davlat  reyestridan  chiqarilgandan  soʻng 
tugatilgan hisoblanadi.