Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

Kriminalistik identifikatsiya ob’ektlari 

 

Kriminalistik  identifikatsiya  moddiy  ob’ektlarning  o‘xshashlik 

sifatini ifodalar ekan, ob’ektiv voqelikning qaysi elementlari taqqoslash 

ob’ekti sifatida xizmat qilishini aniqlab olish kerak. 

 

Tergov  qilinayotgan  hodisaning  vaqti  va  joyini,  predmet  va 

shaxsning  alohida  xossalarini,  zaharning  ta’sirchanlik  darajasi, 

E'tibor qarating! Aynan ob'ekt tushunchasini belgilashda, birinchidan, 

buyumlar  va  ularning  hususiyatlari  to'qrisidagi  falsafiy  ta'limotdan, 

ikkinchidan,  kriminalistik  identifikatsiyaning  o'ziga  hos  uslublaridan 

kelib chiqish lozim. 

---

 

26 

siyohning kimyoviy tarkibini aniqlash uchun identifikatsiya qoidalaridan 

foydalaniladi. 

Kriminalistik  identifikatsiyaning  roli  jinoyatning  aniq  mohiyatini 

belgilash,  jinoiy  xatti-harakatlar  sodir  etishda  ishtirok  etganlar, 

jabrlanganlar,  jinoiy  tajovuzlar  sodir  etishda  foydalanilgan  qurol  va 

vositalarni  aniqlashni  taqozo  qiladi.  Bu  vazifalarni  hal  qilish  uchun 

tergov  qilinayotgan  hodisaning  ob’ektiv  aloqalarini  ochish  va  kuzatish 

zarur.  Aybdorning  xatti-harakatlari  bilan  jinoyat  natijalari  o‘rtasidagi 

bog‘lanish  bunga  misol  bo‘la  oladi.Ammo  ob’ektning  tergov 

qilinayotgan  voqea  bilan  mavjud  individual  aloqasini,  ular  o‘rtasidagi 

barqaror  va  betakror  xususiyatlar  yig‘indisiga  e’tibor  berilgan 

taqdirdagina tadqiq qilib aniqlash mumkin. 

Demak, buyumlarning faqat alohida xossalari emas, balki betakror 

xususiyat  va  sifatlar  yig‘indisiga  ega  bo‘lgan  yaxlit  holdagisi 

identifikatsiya  ob’ektlari  bo‘la  oladi.  Identifikatsiyalash  –  muayyan 

moddiy  buyum  va  predmetlarni  boshqalaridan  ajratish,  farqlash 

demakdir.  Masalan,  jinoyatchining  izda  aks  etgan  bo‘yi,  qo‘l,  oyoq 

izlari,  jismoniy  kuchi,  boshqa  har  qanday  xususiyatlari  identifikatsiya 

ob’ekti  bo‘la  olmaydi.  Alohida  individni  xarakterlovchi  bunday 

xususiyatlarning  yig‘indisi,  tashqi  qiyofasining  o‘ziga  xos  belgilari 

identifikatsiyaning  oddiy  ob’ekti  hisoblanadi.  YUrganda  qo‘lni  silkish 

yoki  qadam  tashlashi  shaxsning  funksional  xususiyatini  ifodalaydi. 

Ammo bunday xususiyatlar ko‘pgina shaxslarga xos bo‘lishi mumkin va 

shu  sababli  identifikatsiyalash  uchun  etarli  emas.  Faqat  individual 

xususiyatlarning ma’lum yig‘indisi bir shaxsga tegishli bo‘lishi mumkin. 

Ob’ektning  betakror  yig‘indisini  tashkil  etmaydigan  alohida 

xususiyatlari ifodalangan izlar ham identifikatsiyalash uchun etarli emas. 

 

Ish  uchun  jinoyatning  yozuv,  ovoz,  jinoyat  sodir  etish  usuli, 

texnologik  jarayon  belgilari  bilan  aloqasi  emas,  balki  ko‘rsatilgan 

belgilarga ega bo‘lgan moddiy ob’ekt, shaxs, joyning aloqasi muhim. 

Ma'lumot uchun! Kriminalistik identifikatsiya moddiy ob'ektni tergov 

qilish  voqeasi  bilan  alohasini  aniqlash  uchun  o'tkaziladi.  Dasthat 

identifikatsiyalanmaydi,  balki  uning  vositasida  uni  yozgan  shahs 

identifikatsiyalanadi 

yohud 

tehnologik 

jarayon 

identifikatsiyalanmaydi,  aslida  tehnologik  jarayonning  o'ziga  hos 

tomonlari bo'yicha mashina, seh, fabrika identifikatsiya qilinadi. 

 

---

 

27 

Kriminalistik  identifikatsiya  tadqiq  etayotgan  ob’ekt  turini 

belgilash  bilan  yakun  topmaydi.  O‘z  natijalariga  ko‘ra  bu  xildagi 

belgilash  faqat  oraliq  ahamiyatga  ega.  Bunday  holda  kriminalistik 

identifikatsiyaning 

yagona 

ob’ekti 

to‘g‘risida 

emas, 

balki 

qiyoslanayotgan  ob’ektning  qaysi  guruhga  mansubligini  belgilash, 

ularning tur o‘xshashliklari bilan cheklanadi.