Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

 

Maxsus kriminalistik metodlar 

 

Ilmiy-texnika  taraqqiyoti  asrida  faqat  umumilmiy  tadqiqot 

metodlari  emas,  balki  maxsus  metodlardan  foydalanish  ham 

rivojlanmoqda.  Ayrim  yangi  metodlar  paydo  bo‘lmoqda,  bir  guruhi 

zamonaviylashmoqda,  qolganlari  esa,  o‘z  ahamiyatini  yo‘qotib 

bormoqda.  Kriminalistikaning  o‘zida  ishlab  chiqilgan  maxsus  metodlar 

jumlasiga  sud-fotografiya,  trasologiya,  sud-ballistikasi  va  boshqalar 

kiradi.  Masalan,  tergov  va  ekspert  amaliyotida  sud-fotografiyasi 

tomonidan tashkil etilgan tanib olish (signaletik), mikrotasvir, fotografik 

rang  ajratish,  qiyin  sharoitlarda  fotografiyadan  foydalanish  va  boshqa 

metodlar  mavjud.  Trasologiyada  oyoq,  poyabzal,  buzish  qurollari  kabi 

asboblarning  izlarini  topadigan  va  qayd  qiladigan  maxsus  metodlar 

ishlab  chiqilgan.  Sud-ballistikasida  o‘qni  burab  chiqaradigan,  o‘qni 

profilografik  tadqiq  etish,  kesadigan  va  tekis  stvolli  qurolning 

identifikatsiyasi bo‘yicha optik va mexanik metodlar yaratilgan. 

Kriminalistikada  ishlab  chiqilgan  maxsus  metodlardan  ba’zilari 

boshqa sohalarda ham qo‘llanmoqda. Jumladan, fotografik rang ajratish 

metodi  kriminalistikada  yaratilgan  bo‘lsa  ham,  undan  hujjatlarni  tadqiq 

qilishda  muvaffaqiyatli  foydalanilmoqda.  Fotoportret  identifikatsiyasi 

metodi 

tarixiy 

tadqiqotlarda, 

sud-dastxatshunoslik, 

ham 

muallifshunoslik tadqiqotlarida ishlatilib kelinmoqda. 

 

SHuningdek,  qonunga  zid  bo‘lgan  giyohvand  moddalar,  gipnoz, 

telepatiya va boshqa metodlar hamda vositalardan dalil sifatida, xususan 

shaxsni ayblash uchun asos sifatida foydalanishga yo‘l qo‘yilmaydi. 

 

E'tibor  qiling!  Kriminalistikada  qo'llaniladigan  umumilmiy  metod 

ham,  mahsus  metod  ham  ma'lum  talablarga  javob  berishi  kerak. 

Bunday  talablar  mezon  hizmatini  o'taydi:  1)  metodning  natijalari 

to'g'ri  bo'lishi  kafolatlanganligi;  2)  foydalanish  qulayligi,  ya'ni 

metodni  joriy  etish  natijasida  olingan  hulosalar  jinoyat  processining 

barcha  ishtirokchilariga  tushunarli  bo'lishi;  3)  havfsizligi;  4) 

samaradorligi; 5) kam harajatli ekanligi. 

 

---

 

20