Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

Kompyuter jinoyatlarini sodir etish usullari 
 
 
 
 
 
Hozirgi kunda kriminalistika fanida ushbu turdagi jinoyatlarning 
sodir etilish usullari, ularning nomlanishi va klassifikatsiyasi to‘g‘risda 
aniq bir to‘xtam mavjud emas. Bunga sabab xali bu soxaning yangiligi, 
o‘zgaruvchanligi va hozircha uning faqat nazariy va amaliy bosqichini 
o‘rganish davom etayotganligidir. 
YUridik adabiyotlarda kompyuter axborotlaridan foydalanib jinoyat 
sodir etish usullarining nomlanishi va klassifikatsiyasi hususida turli xil 
fikrlar mavjud. Masalan: AQSH Kompyuter havfsizligi Milliy instituti 
va FBR xamkorligida kompyuter jinoyachiligi yuzasidan keng miqyosda 
o‘tkazilgan so‘rovlarga ko‘ra 269 ta kompaniyada aynan kompyuter 
vositalari va axborotlaridan foydalanib sodir etilgan jinoyatlar natijasida 
quyidagi yo‘qotishlar mavjudligi aniqlangan. Jumladan: 

moliyaviy firibgarlik (yillik o‘rtacha zarar 957 387 $); 

mahfiy axborotlarni o‘g‘irlash ( 954 666 $ ); 

aloqa vositalari bilan bog‘liq firibgarlik (647 437 $ ); 

ruxsatsiz (sanksiyasiz) kirish (181 436 $ ); 

diversiya (qo‘poruvchilik) (164 840 $ ); 

tizimga suqulib kirish (132 250 $ ) va boshqalar.
Chet el matbuoti ma’lumotlarida ifodalangan sanksiyasiz 
axborotlar olishning asosiy usullari quyidagilardan iborat: 

eshituvchi moslamalarni qo‘lash; 

masofaviy (distansion) sur’atga olish; 

mistifikatsiya; 

elektron tarqalmalarni ushlab olish; 

programmali tuzoqlardan foydalanish; 

aloqa liniyasi yoki aparatiga noqonuniy ulanish; 

himoya mexanizmini izdan chiqarish va boshqalar. 
Kompyuter axborotlaridan foydalanib jinoyat sodir etish usullari 
quyidagilardan iborat. Bular: