Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

E’tibor qarating!

Ilmiy adabiyotlarda portlash joyidagi 

izlarning to‘rtta joylashuv qismlari ajratilgan: 1) portlash markazi 
yoki PU joylashtirilgan joy (1,2 metr hajmdagi joy); 2) yaqin zona 
(5dan 10 metrgacha); 3) o‘rtacha zona (10dan 50 metrgacha); 4) 
yiroq zona (50 metrdan ortiq bo‘lgan masofa). 

---

516 
Portlash fakti bo‘yicha voqea joyini ko‘zdan kechirishni portlash 
markazidan sinchiklab amalga oshirish lozim. Portlash joyi – eng ko‘p 
zarar etkazilgan joy. U ko‘z bilan ilg‘ab yoki ilk holatni hayoliy tiklab 
belgilanadi. Portlovchi uskunalar (PU) qismlari o‘zining tuzilishi, shakli 
va hajmi bo‘yicha farqlanishi mumkin (shisha siniqlari, qog‘oz, karton 
qismlari, soat mexanizmlari, batareya, tumbler detallari; maxsus lenta 
qismlari; kuygan shnurlar; changsimon izlar mavjud bo‘lgan gayka, mix 
va boshqa buyumlar) va ular portlash markazidan turli masofalarda 
sochilib yotgan bo‘lishi mumkin.
Ammo bu ob’ektlarni xar doim xam aniqlab bo‘lmaydi, bu 
faqatgina mikroskop orqali barcha chang zarralari, kirlanish, chiqindilar 
to‘liq yig‘ilgan va qayta ajratib chiqarilganda xamma changlar alohida 
to‘plangan hollarda bo‘lishi mumkin. 
Mazkur holatga xos izlar quyidagilardan iborat: 
-PUning kichik qismlari: tashqi qoplamasi qoldiqlari, saqlash va 
amalga oshirish mexanizmining o‘zgargan qismlari; kamuflyaj 
qoldiqlari (portfel, sumka yirtmalari va h.k.); 
-PUning portlash ta’siriga uchramagan qismlari va PUning kichik 
zarralari hamda portlash markaziga qaratilgan predmetlarning ustidagi 
portlashning qattiq jismlari; 
-Portlash tomonidan siljitilgan, o‘zida termik ta’sirni aks ettiruvchi 
o‘zgargan engil buyumlar; 
-Deformatsiyalashgan predmetlar, PUning o‘rtacha hajmdagi 
uzilgan qismlari (PUning yumshoq qismlari qoldiqlari, izolyasion lenta, 
simlar, olov o‘tkazuvchi jismlar qoldiqlari va boshqalar) o‘zida PUning 
reaksiya bildirmagan zarralari va portlash mahsulotlarini saqlaydi. 
Portlash joyini ko‘zdan kechirishda asosiy e’tiborni jinoyat va 
jinoyatchi izlarini topishga qaratish lozim. SHu bilan birga, portlashning 
brizant va termik ta’siri natijasida PUning eng kichik zarrachalarini, 
shuningdek, PUning portlamagan detallari, portlashning qattiq jismlari 
o‘zida saqlovchi changsimon izlarni topish mumkinligini hisobga olish 
zarur.