Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

4."Chiqindi yig‘ish"
- kompyuter ishi tugaganidan so‘ng 
foydalanuvchilar tomonidan qoldirilgan ma’lumotlarni qidirib topishda 
ishlatiladi. Uni fizikaviy va elektron ko‘rinishlari mavjud. Fizik 
ko‘rinishi - foydalanuvchiga tegishli bo‘lgan ishga aloqador 
yozishmalar, keraksiz ma’lumotlarni saqlovchi chiqindi savati va shunga 
o‘xshash ma’lumotlarni ko‘zdan kechirish orqali amalga oshiriladi.. 
Elektron ko‘rinishi – Odatda kompyuter o‘chirilgandan keyin oxirgi 
saqlangan ma’lumotlar o‘chib ketmaydi. Boshqa foydalanuvchi bu 
vaqtda o‘ziga tegishli muayyan axborotni kirgizib, keyichalik o‘ziga 
kerak bo‘lgan ma’lumotlarni bemalol olishi mumkin. Bu usul orqali 
odatda foydalanuvchilar paroli yoki nomi topiladi.
II. Ruxsatsiz (sanksiyasiz) kirish metodlari.
1."Axmoq qilish"
— Kirish taqiqlangan bino yoki terminallarga 
ruxsatsiz kirish hisoblanadi. Fizik ko‘rinishi – iloji boricha kompyuterda 
ishlash bilan bog‘liq ko‘p sonli predmetlarni olib, terminal joylashgan 
bino oldida ishbilarmon odam singari yuradi. Qonuniy foydalanuvchi 

---

506 
kelganida u bilan birga bino ichiga yoki terminal oldiga o‘ziga ishongan 
xolda borib belgilangan vazifani amalga oshiradi. Elektron ko‘rinishi – 
Foydalanuvchi muayyan vaqtga aktiv rejimdagi terminalni qarovsiz 
tashlab chiqib ketishi yoki ish jarayonida noqonuniy foydalanuchi 
qonuniy foydalanuvchining liniyasiga internet yoki telefon tarmog‘i 
orqali bilvosita ulanishi orqali amalga oshirialadi. “Axmoq qilish” 
metodining ushbu usuli 
“
Izidan” deb nomlanadi. Noqonuniy 
foydalanuvchi shu zaxoti aloqa tizimiga ulanadi va ish tugagani 
haqidagi xabar (signal)ni kutadi. Aktiv rejim tugagani haqidagi xabar 
kelgach uni ushlab belgilangan tizimga kiradi.
2. Kompyuter "abordaji"
- Xakerlar
3
omadga tayangan xolda 
birin-ketin nomerlarni terib, tarmoq so‘ngida joylashgan boshqa 
kompyuterni aloqaga chiqishini kutadi. So‘ngra telefon orqali personal 
kompyuterini signal qabul qiluvchi moslamasiga ulanib aloqa 
o‘rnatiladi. Bunda faqatgina parolni topib boshqa personalga taaluqli 
bo‘lgan kompyuter tizimidan bemalol foydalanish mumkin.