Логопедия фанининг мақсади, вазифалари. Нутқ органларининг тузилиши. Нутқнинг ҳосил бўлиш механизми

Болаларнинг жисмоний заифлиги.
Мия фаолиятининг ёшга боғлиқ хусусиятлари бош мия каттаяримшари асосан боланинг беш ёшга етганида шаклланади, айнан шу ёшда бош мия фаолиятидаги функционал ассисметрия юзага келади Онтогенегик жиҳатдан ўта табақалашган ва кеч этилган нутқ функцияси, айниқса, нозик ва заиф бўлади. Шу билан бирга, ўғил болалардаги нутқ функциясининг қиз болалардагига нисбатан кеч ривожланиши улардаги нерв системасининг заифлашувига сабаб бўлади.
Нутқнинг жадал ривожланиши (3—4 ёшда), бунда униш коммуникатив, идрок этиш ва мувофиқлаштирувчи фаолиятлари катталар билан бўладиган мулоқоттаъсири остидатез ривожланади. Бу даврда кўпгина болаларда бўғин ва сўзларни такрорлаш (интефация) кузатилади. У физиологик харакгерга эгадир.
Боланинг яширин, рухий сиқилиши, атрофдагилар билан салбий муносабатлар асосида тез таъсирланиш; мухим талаблар ва уни англаш даражаси ўртасидаги зиддият.
Бола ва катталар ўртасидаги ижобий эмоционал алоқаларниш нотўкислиги. Хиссиётли (эмоционал) зўриқиш пайдо бўлади, у сиртқи кўпинча дудуқланиш билан нихояланади.
Ҳаракат, оҳанг хисси, мимик-артикуляр фаолият ривожланишидаги етишмовчилик.
Айтиб ўтилган у ёки бу қулай шартлар мавжуд бўлгани ҳолдақандайдир миқдорда фавқулодда ташқи омил (қўзғатувчи)нинг бўлишинерв бузилиши ва дудуқланишни юзага келтириш учун етарлидир.
Келтириб чиқарувчи сабаблар гуруҳида анатомик-физиологик, руҳий ва ижтимоий сабабларни ажратиб кўрсатиш мумкин.
Анатомик-физиологик сабаблар: энсефалитик оқибатлари бўлган жисмоний касалликлар; жароҳатлар — она қорнидаги, туғилиш пайтидаги, кўпинча асфикция билан, миянинг чайқалиб лат ейиши; миянинг органик бузилиши, бу пайтда ҳаракатни мувофиқлаштирувчи қобиқ ости механизмлари яллиғланиши мумкин; заҳарланиш ва марказий нутқ аппаратини заифлаштирувчи бошқа касалликлар натижасида нерв системасининг тамоман издан чиқиши ёки ўта чарчаши: қизамиқ, терлама, гижжалар, айниқса, кўкйўтал, ички секреция алмашинув касалликлари, бурун, ҳалқум, хиқилдоқ касалликлари, дислалия, дизартриянинг ва нутқ тўлиқ ривожланмаганлиги ҳолларидаги товуш талаффузи аппаратининг мукаммал ривожланмаганлиги.