Logopedik ritmika

Kapalaklar
.
1–3-taktlar: kapalaklar uchib keldilar – bolalar harakatlari 
bilan kapalakni tasvirlaydilar: kaftlarini orqa tomonini tepada birlashtirib qo‘llari 
bilan pastdan yuqoriga qilib aylanani tasvirlaydilar (1–takt), keyin qo‘llari bilan 
yuqoridan pastga qilib aylanani tasvirlaydilar (2–takt) va kaftlarini yuqoriga qilib 
qo‘llarini oldinga ohista cho‘zadilar – bu kapalak o‘zining mo‘ylovini ko‘rsatadi. 4–6 
taktlar: ikkinchi kapalak uchib keladi (1–3-taktlarning harakatlari takrorlanadi). 13–
14-taktlar: qo‘llar asta-sekin ko‘tariladi, qo‘l panjalari silkinadi: kapalaklar qanotlarini 
ko‘taradilar. 15-takt: qo‘llar ohista tushiriladi. 16–18-taktlar: 13–15-taktlar harakati 
takrorlanadi. 19-takt: qo‘llar ohista ko‘tariladi, panjalar biroz orqada qoladi. 20-takt:
qo‘llar ohista tushiriladi. 21–22-taktlar: 19–20-taktlar harakati takrorlanadi. 23–26-
taktlar: bolalar qo‘llarini ko‘taradilar va tushiradilar, so‘ng har tomonga chopib 
ketadilar – kapalaklar uchib ketdilar. Musiqa takrorlanadi, bolalar har tomonga 
tarqalib turib ham harakatlarni takrorlaydilar. Bolalar 23–26-taktlarda aylanadilar. 
Musiqa tugallanganda, bolalar o‘tiradilar – kapalaklar aylanib, gullarga qo‘nadilar.

Prujinachalar
(katta yoshlilar guruhi uchun) («Paxta qo‘shig‘i»).

---

Boshlang‘ich holat: Qo‘llar belga qo‘yilgan 1-4 taktlar: pianinodagi har bir 
taktning «bir» va «ikki» sanog‘ida bolalar katta bo‘lmagan yarim o‘tirishni 
bajaradilar, keyin «va» deyilganida esa tizzalarini tiklaydilar. Yuqoriga va pastga 
yo‘naltirilgan harakatlar orasida tanaffus qilmaydilar. Harakat yengil, prujinasimon 
va raqs xarakterida bo‘ladi. 5-8 taktlari (forte). Bolalalar turgan joylarida ikki oyoqda 
yengil sakrab qo‘yadilar (bir taktda ikki marta sakrash). Sakrab yerga qo‘nishda 
tizzalar biroz bukiladi. 
Mashg‘ulot bolalarga yugurish, sakrash, ildamlab sakrash va raqs 
harakatlarini to‘g‘ri bajarish (harakatlar) malakasini beradi. 
Tarbiyachi mashqlarni ko‘rsatish va bajarishda bolalarning diqqat-e’tiborini 
yengil, raqs xarakteridagi musiqa va harakatga, shuningdek, musiqa ohangining 
kuchayishi bilan harakat kuchining ham ortib borishiga qarashadi. 
Bolalar xona bo‘ylab erkin holatda va qo‘l harakatlarini bajarganda bir-
birlariga tegib ketmaydigan darajada joylashib oladilar. Boshlang‘ich holat – qo‘llar 
yon tarafga ochilgan. 1-8 taktlar: qo‘llar gavda oldida tebratiladi, toq taktlarda 
ochiladi. 9-16 taktlari: «tegirmon» – har bir taktda bolalar havoda katta doiralar 
chizadilar. Oldinga –yuqoirga orqaga pastga. 
Mashg‘ulot 
qo‘llarni 
havoda 
o‘ynatish 
harakatlari 
malakasini 
takomillashtiradi. Bolalarning diqqat-e’tibori musiqa kuyining birinchi va ikkinchi 
qismlaridagi turli xil ritmlarga qaratiladi. (Mashg‘ulot muallifi – S. Rudneva. T. 
Lomovaning «Tegirmon» musiqasi). 1-variant topshiriqlarga qo‘shimcha: bolalarga 
musiqa ohangining kuchayishi bilan qo‘l harakatlari kuchi va qulochini ham sekin-
asta uzluksiz orttirib borish o‘rgatiladi. 
Bolalarning joylashish holati yuqoridagiday. 1-8 taktlari: bolalar qo‘llarini 
yengil tebratadilar: toq taktlarda oldinga, juft taktlarda orqaga. 9-12 taktlar:bolalar 
qo‘llarini aylana shaklida oldinga va yuqoriga harakatlantiradilar, shu bilan birga, 
tizzalar yengil prujinasimon egilishda bo‘ladi. 13-15 taktlar: qo‘llarni har bir bola 
harakat kuchini orttirib boradi, bir vaqtning o‘zida prujinasimon harakatlar bilan 
oyoq uchiga ko‘tariladilar. Qo‘llarni oxirgi marta to‘g‘riga – yuqoriga ko‘targandan 
so‘ng (16-taktning «bir» sanog‘i) asta-sekin mayin harakatlar bilan pastga tushiriladi.