Logopedik ritmika

Kutilmagan aksentni qabul qilish mashqlari.
Yerga shug‘ullanuvchilar 
soniga teng miqdorda aylanalar chiziladi. Marsh sadosi ostida hamma o‘z aylanasi 
atrofida aylanadi. Musiqada aksent berilishi bilan ikki oyoqda baravar aylana ichiga 
sakraydilar va navbatdagi, aylana ichidan sakrab chiqish uchun beriladigan, signalni 
kutadilar. Keyin yana aylana bo‘ylab yuradilar. 
Shug‘ullanuvchilar qo‘llarida bubenni ushlagan xolda aylana bo‘ylab 
yuradilar. Kutilmagan aksent berilishi bilan xamma birdaniga to‘xtaydi va bubnaga 
uradi. 
Har bir juftga obruch beriladi, bunda juftlikning obruch tashqarisidagi 
ishtirokchisi uni chap qo‘li bilan, obruch ichidagisi esa o‘ng qo‘li bilan ushlagan 
holda aylana bo‘ylab yuradilar. Kutilmagan aksent signali berilishi bilan tashqaridagi 
sherik obruchni qo‘yib yubormay uni oldinga aylantiradi va chap oyoqdan boshlab 
uni xadlab o‘tadi. Bundan so‘ng aylana bo‘ylab harakat yana davom ettiriladi. 
Navbatdagi signalda sheriklardan ichkarida turgani bajarilgan amallarni yana 
takrorlaydi va faqat o‘ng oyoqdan boshlaydi. 
Shug‘ullanuvchilar zalning qarama-qarshi devorlari bo‘ylab ikki qatorga 
turadilar. Bir tarafdagi bolalar (kattalar) o‘ng qo‘llarida obruchni sekin aylantirib 
turadilar. Musiqada kutilmagan aksenti berilishi bilan yoki qarsak chalinganida 
bolalar qo‘llaridagi obruchlarni ikki tarafda turgan bolalarga qaratib dumalatadilar. 
Ikkinchi qatordagi bolalar ham signal berilguniga qadar obruchlarni sekin aylantirib 
turadilar. 
 
 

---

Bir tekis takrorlanuvchi aksentni qabul qilish mashqlari 
 
9. MUSIQIY TEMP HISSINI ShAKLLANTIRISh
MAShQLARI 
Musiqa tempi – bu musiqa ijrosining tezligi bo‘lib, bir soniya davomida 
beriladigan zarbalar sonini bildirgan holda, asosiy metrik ulushlarning navbatlashish 
chastotasi hamda ritmik birlikning absolyut davomiyligi bilan aniqlanadi. 
Temp diapazoni asosan uch sohaga bo‘linadi: sekinlik sohasi, o‘lchovli 
(o‘rtacha) va tezkorlik sohalari. Inson baholay oladigan va ritmik ohang sifatida 
qaytarishishi mumkin bo‘lgan chastotalar diapazoni bir soniyada beriladigan zarbalar 
sonining 5-10 va 720-960 qiymatlari (musiqiy materialda) hamda 20-40 va 480-500 
qiymatlari (nomusiqiy materialda) orasida joylashgan bo‘lishi lozim. 
Temp avval oddiy mashqlar orqali o‘rganiladi: qarsak chalish, barabanga 
zarb berish, qo‘llarni silkitish va hokazo. Keyin oyoqlarning joyda turgan, yurgan va 
yugurgan holatlaridagi turli xil harakatlari qo‘shiladi. Avval ikki templi tezlik: 
normal yurish va yugurish olinadi. Keyinchalik doimiy tezlanish yoki sekinlashish 
templarga o‘tib boriladi. Harakatdagi «tez» va «sekin» tushunchalarini o‘zlashtirib 
olganlaridan so‘ng, shug‘ullanuvchilar harakatning atamalarga mos keluvchi turli 
templarini to‘g‘ri solishtira boshlaydilar. 
Jamoa bilan harakatlanish tempini mashq qilishda tarbiyachi har bir bolaning 
harakatlanish tempini bilishi lozim. Bu narsa tarbiyachiga har bir bola tezlashgan 
yoki sekinlashgan tempini moxirona boshqarishda yordam beradi. 
Tempdagi xatoliklarning tuzatilishi, ayniqsa, duduqlanuvchi, taxilaliyalik, 
bradilaliyalik, qoqiluvchi, dizartriyasi va afazieyyasi bor bo‘lgan shaxslar uchun juda 
muximdir. Umumiy harakatlar tempining normallashuvi to‘g‘ri temp nutqining 
tarbiyalanishiga ham ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.
Harakat templari kichik yoshdagi bolalar bilan asosan yurish va yugurish 
vaqtida, tizilib turishlarda yoki buyumlar bilan bajariladigan mashg‘ulotlarda mashq 
qilinadi.