Tekis harakat tezik o’lchov birligi Moddiy nuqtaning harakati tekis va notekis

1.Tekis harakat tezik o’lchov birligi

Moddiy nuqtaning harakati tekis va notekis turlarga bo’linadi.

Tekis harakatga moddiy nuqta teng vaqtlar ichida teng masofalar bosadi. Tekis harakatda moddiy nuqta tezligi: ga teng. Bu yerda S-t vaqt ichida o’tilgan yo’l. Tezlik ХБС da m/s larda o’lchanadi. Agar moddiy nuqtaning harakati notekis bo’lsa, bu holda o’rtacha tezlik aniqlanadi: Vaqt oralig’ini cheksiz kamaytirib, moddiy nuqtaning oniy tezligini topish mumkin. Demak, tezlik son jihatdan yo’ldan vaqt bo’yicha olingan birinchi hosilaga teng. Notekis harakatning diqqatga sazovor turi tekis o’zgaruvchan harakat bo’lib, bunda moddiy nuqtaning tezligi teng vaqtlar ichida teng miqdorga o’zgaradi. Tekis o’zgaruvchan harakat ikki xil bo’ladi: telis tezlanuvchan va tekis sekinlanuvchan. Moddiy nuqta tezligining vaqt birligi ichida o`zgarishini ko’rsatadigan fizikaviy kattalikka tezlanish deyiladi. Ko’p hollarda tezlanish vektorini ikkita tashkil etuvchiga ajratish mumkin. Ulardan biri traektoriyaga urinma bo’ylab yo’nalgan bo’lib, unga urinma yoki tangentsial tezlanish deyiladi. Ikkinchisi esa traektoriyaga normal yo’nalgan bo’lib, unga normal yoki markazga intilma tezlanish deyiladi.

2.Traektoriya yo’l ko’chish

Moddiy nuqtaning harakat davomida chizgan chizig’iga traektoriya deyiladi.