’limotlar Xalq o g‘zaki ijodidagi iqtisodiy qarashlar

 
3. Sharq mutafakkirlari (Forobiy, Ibn Sino, Beruniy) asarlaridagi iqtisodiy 
g‘oyalar 
mohiyati 
X-XII asrlarga kelib O
’rta Osiyo ilg‘or ijtimoiy tafakkurning Sharqdagi yirik 
markazlaridan biriga aylandi. Bu davrda feodal davlat markazlashgan va eng rivojlangan 
pallaga kirdi.
O
’rta Osiyo Yevropani Osiyo bilan bog‘lovchi yirik moddiy, madaniy va savdo 
markaziga aylandi. Bu jarayonlar bir-biridan minglab chaqirim uzoqlikdagi davlatlar, xalqlar 
o‘rtasidagi iqtisodiy munosabatlarni shakllantirdi.
Bu davrda butun dunyoga tanilgan Al-Far
g‘oniy, Al-Xorazmiy, Forobiy, Beruniy, Ibn 
Sino, Yusuf Xos Hojib, Nizom-ul-mulk va boshqa k
o‘plab mutafakkirlar yashab, ijod qilishdi. 
Ularning asarlarida iqtisodiy 
g‘oyalar ham o‘z aksini topgan. Sharq renessansi davridagi 
olimlar shu davrdagi tijorat, mulkdorlik hunari sirlarini bayon etganlar. Ularning asarlaridagi 
umumbashariy iqtisodiy taffakkur bugungi kunda ham dolzarbligi bilan muhim 
o‘rin tutadi.
Ibn Sino 
(980-1037)ning fikricha
: «Hayvon tabiat ne’matlariga qanoat qiladi, 
odamlarga esa tabiat ne
’matlari kamlik qiladi, u ovqat, kiyim-kechak va uy-joyga ehtiyoj 
sezadi. Hayvon tabiat ne
’matlarini o‘zlashtirib oladi, odam esa o‘z mehnati bilan o‘ziga 
ovqat, kiyim, joy yaratadi. Shu maqsadda inson dehqonchilik va hunarmandchilik bilan 
shu
g‘ullanishi kerak».
Yusuf Xos Hojib 
«odamga foydasi tegmaydigan odam - o‘lik, essiz o‘tgan umr emas, 
essiz sarflangan mehnat
», deydi (1069 y. «Qutadg‘u bilik» asarini yaratgan).
IX-XII asrlarda butun dunyoga tanilgan Xorazmiy, Far
g‘oniy, Ibn Sino, Ibn Ro‘shd, 
Yusuf Xos Hojib, Nizomulmulk va boshqa k
o‘plab mutafikkirlar yashab, ijod qilishdi. 
Ularning asarlarida muhim iqtisodiy 
g‘oyalar ham o‘z aksini topgan. Sharq uyg‘onishi 
davridagi olimlar shu davrdagi tijorat, mulkdorlik sirlarini bayon etganlar. Ularning k
o‘plari 
hozirgi kunda ham 
o‘z ahamiyatini saqlab kelmoqda.