Личинка хордалилар (Urochordata) ¸ки šобиšлилар (Tunicata) кенжа типи

Gibbonlar (Hylobatidae) yoki uzun qo`l maymunlar oilasiga daraxtda yashovchi o`rta bo`yli maymunlar kiradi. Oldingi oyoqlari juda uzun bo`lib, bir daraxtdan ikkinchi daraxtga 10 m gacha sakrab o`tadi. Quymich qadog’i bor. Ular Hindiston va Katta Zond orollaridagi o`rmonlarda yashaydi, 7 ta turi bor. Bosh miya yarimsharlari kuchli rivojlangan. Asosiy vakili: xulok gibboni (Hylobates hoolock) hisoblanadi. Ularning dumi reduktsiyalangan.
Odamsimon maymunlar (Pongidae) oilasiga kenja turkumning eng yuksak tuzilgan vakillari kiradi. Odamsimon maymunlar odamga yaqin turadi, ularning oldingi oyoqlari keyingi oyoqlariga nisbatan uzun, dumi rudiment holda, ovqat saqlash xaltasi va quymich qadog’i yo`q, boshi yumaloq, bosh miyasi murakkab tuzilgan. Ko`richagida chuvalchangsimon o`simtasi bo`ladi. Ular hayotining bir qismini daraxtda, bir qismini yerda o`tkazadi. Daraxtda oziqlanadi, shox-shabbalaridan tunash uchun in yasaydi. Odamsimon maymunlar oldingi oyoqlari hamda panjalarining orqa tomoniga bir oz tayangan holda orqa oyoqlarida harakat qiladi. Ular harakatlanganda tanasi biroz bukchaygan holatda bo`ladi. Bu oilaga hozirgi vaqtda yashab turgan orangutan, shimpanze va gorillalar kiradi.
Orangutan (Pongo pugmaeus) ning jag’i juda cho`zinchoq bo`lishi, quloq suprasining kichikligi, 12 juft qovurg’alarining bo`lishi va 3 ta dum umurtqasi borligi bilan xarakterlanadi. Ular yakka-yakka yoki oila bo`lib yashaydi. Urg’ochisi bolasini daraxtga qurgan uyasida tug’adi. Orangutanning rangi qizg’ish-sarg’ish tusda bo`ladi. Uning bo`yi 1,5-2 m gacha va og’irligi 185-200 kg gacha boradi. Tanasi serjun. Ular Borneo, Kalimantan va Sumatra orollaridagi botqoq o`rmonlarda yashaydi. Daraxtda hayot kechiradi. «Orangutan» degani, bu malay tilida «o`rmon odami» demakdir.
Yuzi odatda, junsiz, lablari ancha cho`zilish qobiliyatiga ega. Og’zi atrofidagi malla mo`ylovi va soqoli yaqqol ko`rinadi. Orangutanning qo`li uzun bo`lib, qulochining kengligi 3 m gacha yetadi. Ular yerdan 10-20 m balandlikda daraxtda qalin shoxlar orasida uya yasaydi va shu uyasida dam oladi, uxlaydi.
Odatda urg’ochi ograngutan bolasi bilan alohida uyada, erkagi alohida uyada tunaydi. Ular mevalar, barglar, qush tuxumlari bilan oziqlanadi. Kaftlarini novsimon bukib suv ichadi. Har yili og’irligi 1200-1600 g keladigan 1 ta bola tug’adi. Onasi bolasini 3-4 yil boqadi va tarbiyalaydi. 30 yildan ortiq umr ko`radi. Oxirgi yillarda orangutanlarning soni keskin kamayib ketgan. Shu sababli Xalqaro «Qizil kitob»ga kiritilgan.