Личинка хордалилар (Urochordata) ¸ки šобиšлилар (Tunicata) кенжа типи

Vyuroklar (Fringillidae) oilasi turlari, asosan donxo`r qushlar, ba`zan hasharotlar bilan ham oziqlanadi. Vyuroklar oilasi vakillari tanasining uzunligi 10-22 sm keladi. 133 ta turi ma`lum, MDHda 35 ta turi, shu jumladan, O`zbekistonda 27 ta turi uchraydi. Yer yuzida keng tarqalgan. 2-6 ta tuxum qo`yadi. Tuxumini ko`proq urg’ochisi bosadi. Vyuroklar oilasining O`zbekistonda uchraydigan tipik vakillariga boltatumshuq (Coccothraustes cocsothraustes), cho`l vyurogi (Rhodospiza obsoleta), qizilqanot chumchuq (Rhodopechys sanguinea), qizilbosh vyurok (Serinus pusillus) va boshqalar kiradi.
Zarg’aldoqlar (Oriolidae) oilasiga 28 ta tur kiradi. MDHda 2 ta turi va O`zbekistonda oddiy zarg’aldoq (Oriolus oriolus) uchraydi. Asosan Afrika, Yevropa va Osiyoda tarqalgan. Zarg’aldoq O`zbekistonning to`qaylarida va vohalarida kam uchrab, tog’ etaklarida, bog’larda va balandligi 2000 m keladigan bargli o`rmonlarda ko`p uchraydi. Ular o`ziga xos «fiu-fiu»lab ovoz chiqarib sayraydi. Zarg’aldoq ehtiyotkor qush, faqat daraxt shoxlari orasiga yashirinadi. Zarg’aldoqlar chug’urchuqdan biroz katta. Erkagi tillarang sariq qanotli, dumlari esa qora rangda. Urg’ochisi yashil kulrang tusda bo`ladi. Zarg’aldoqlar daraxtning ingichka shoxlariga uya quradi. Uyasini qurishda ikkala jins ham qatnashadi. 2-5 ta tuxum qo`yadi. Tuxumini ko`pincha urg’ochisi bosadi. Tuxumdan jish bola chiqadi.





183-rasm. Chumchuqsimonlar turkumi vakillari: 1-chug’urchiq, 2-hakka, 3-qishloq qaldirg’ochi, 4-ola qarg’a, 5-zag’cha, 6-chittak, 7-uy chumchug’i, 8-qora qarg’a.
Shaqshaqlar (Turdidae) oilasiga o`rtacha va mayda qushlar kiradi. 300 taga yaqin turi ma`lum. MDHda 53 ta turi va O`zbekistonda 37 ta turi uchraydi. Tana uzunligi 10-40 sm, vazni esa 10-200 g keladi. Antarktidadan tashqari hamma qit`alarda tarqalgan. 1-6 ta tuxum qo`yadi, inkubatsiya davri 12-15 kun. Ularning eng muhim vakillariga olashaqshaq (Zoothera dauma), suv qizilquyrug’i (Chaimarrornis leucocephala), qora sirchumchuq (Saxicola caprata), oddiy bulbul (Luscinia pectoralis) va boshqalar kiradi. Ko`proq erkaklari yaxshi sayraydi. Daraxtlarga, yerga va g’orlarga uya quradi.