Личинка хордалилар (Urochordata) ¸ки šобиšлилар (Tunicata) кенжа типи

Chug’urchuqlar (Sturnidae) oilasi vakillari siyrak daraxtli o`rmonlarda, cho`llarda, tog’ etaklarida, bog’ va dalalarda uchraydi. Ular o`z ozig’ini yerdan topadi. Tosh ustiga, daraxt yoriqlariga uya quradi. Tana uzunligi 17-45 sm, vazni 50-100 g. Oyoqlari baquvvat. Yerda va daraxtda harakatlanishga yaxshi moslashgan. Yevropa, Osiyo, Afrika va Avstraliyada tarqalgan. 110 ta turi bor. MDHda 6 ta turi va O`zbekistonda 3 ta turi uchraydi. O`zbekistonda chug’urchuq (Sturnus vulgaris), soch (S.roseus) va mayna (Acridotheres tristis) uchraydi. Bu qushlar foydali, ular zararkunanda hasharotlar bilan oziqlanadi. 4-6 ta tuxum qo`yadi, inkubatsiya davri 15-18 kun.
Qarg’alar (Corvidae) oilasiga katta va o`rtacha hajmdagi chumchuqsimonlar kiradi. Daraxtlarda va tog’larda yashaydi. Qarg’alar hammaxo`r. Qarg’alarning tana uzunligi 18-70 sm, tumshug’i va oyoqlari baquvvat. Burun teshiklari keng va qillar bilan to`silgan. 104 ta turi bor. Yer yuzida keng tarqalgan. MDHda 16 ta turi va O`zbekistonda 11 ta turi uchraydi. Ko`pchiligi gala bo`lib uya quradi. Uyalarini daraxtlar shoxi, kovagi, qoya toshlar, binolarga yoki qamishlar orasiga quradi. Urg’ochisi 3-10 ta tuxum qo`yib, uni bosib yotadi. Vakillariga qora qarg’a (Corvus corone), quzg’un (Corvus corax), zag’izg’on (Pica pica), go`ng qarg’a (Corvus frugilagus), zag’cha (Corvus monedula), ola qarg’a (Corvus cornix) kiradi
(183-rasm).
Chittaklar (Paridae) oilasiga daraxtda yashaydigan o`troq qushlar kiradi. Chittaklar oilasiga 65 ta tur kiradi. MDHda 14 ta turi va O`zbekisontda 5 ta turi uchraydi. Tanasining uzunligi 10-20 sm, og’irligi 7-25 g keladi. Konussimon tumshug’i qisqa, burun teshiklari atrofi qilsimon parlar bilan o`ralgan. Oyoqlari baquvvat, tirnoqlari ichiga qayrilgan. Tomog’i va boshi qora, ko`krak qismi qora yo`lli sariq, tanasining orqasi, qorni va yon tomonlari sarg’ish-ko`kimtir. Chittaklar daraxt kovaklari va shox-shabbalariga uya quradi. Yilda bir yoki ikki marta 3-16 ta tuxum qo`yadi. Inkubatsiya davri 12-13 kun. Jo`jalarini ikkala jins birgalikda boqadi. O`zbekistonda uchraydigan tipik vakillariga inuya (Remiz pendulinus), sariq tomoq chittak (Parus rufonuchalis), Buxoro chittagi (Parus bocharensis) va boshqa turlari kiradi. Chittaklar hasharotlar bilan oziqlanib, qishloq xo`jaligiga katta foyda keltiradi.