Личинка хордалилар (Urochordata) ¸ки šобиšлилар (Tunicata) кенжа типи

3-rasm. Salpning tuzilish sxemasi: 1-ichak, 2-kloaka, 3-jabra, 4-gangliy, 5-ko`z, 6-og’iz,
7-endostil, 8-halqum, 9-stolon, 10-yurak, 11-qizilo`ngach, 12-hazm bezi, 13-oshqozon.

Salplarning har birida tuxumdon va urug’don bo`ladi. Lekin tuxum va urug’ hujayralari bir vaqtda yetilmaydi. Ona individdagi urug’langan tuxumdan yosh individ paydo bo`ladi, u o`sib stolon hosil qiladi va bunday rivojlanish jarayoni yana takrorlanadi.

Salplar sinfiga 25 ta tur kiradi va ular ikkita turkumga: haqiqiy salplar (Desmomyaries) va bochkalilar (Cyclomyaries)ga bo`linadi..
Haqiqiy salplar turkumi ayrim turlarining uzunligi 5-15 sm atrofida bo`ladi.
Bochkalilar turkumi uchun polimorf koloniya hosil qilish juda xarakterli bo`lib, koloniyasining uzunligi 30-40 sm gacha yetadi (4-rasm).

4-rasm. Stolonli bochenochnik (Daliolum deuticulatum), uning stolonida jinssiz va
jinsli individlar bor.
Salplar sinfi vakillari, asosan iliq dengiz suvlarida pelagik hayot kechiradi va 200-300 m chuqurlikda yashaydi. MDHdagi dengizlarga salplar faqat Tinch okeandan o`tadi.


Appendikulyariyalar (Appendiculariae) sinfi

Appendikulyariyalar gavdasining uzunligi 0,5-3 mm dan, ayrim turlari 1-2 sm gacha borishi mumkin. Ular yakka-yakka holda dengizlarda erkin suzib yurib hayot kechiruvchi primitiv qobiqlardan hisoblanadi.

A ppendikulyariyalarning xordasi bir umrga saqlanadi. Ularning tuzilishi astsidiyalar lichinkasining tuzilishiga o`xshaydi, undan, asosan ipsimon nerv tortmasi va dumi borligi bilan farq qiladi. Dumi astsidiya lichinkasi dumi singari, yonidan siqilgan bo`lsa ham, lekin vertikal tekislik bo`ylab o`rnashmay balki, gorizontal tekislik bo`ylab o`rnashgan bo`ladi
(5-rasm).
A
5-rasm Appendikulyariya - Falia ethiopica (uychadan ajratib olingan gavdasi):
1-og`zi; 2-xordasi;
3-muskullari; 4-urug` bezi.
ppendikulyariyalarning haqiqiy qobig’i bo`lmaydi. Qobig’i murakkab tarkibiga ega bo`lgan dildiroq tiniq moddadan iborat. Bu modda hayvon tanasini o`rab turadigan uychani hosil qiladi. Appendikulyariyalar uychasini tashlab chiqib oqib ketishi va 1-1,5 soat ichida yangi uycha hosil qilishi mumkin. Dumini harakatlanishi tufayli suv uychasining filtrlovchi apparatiga o`tib, undan og’iz teshigi va halqum devoridagi ikki juft jabra teshiklari orqali tashqariga chiqib ketadi. Jabra teshiklari devoridagi kapillyarlar orqali gaz almashinuv sodir bo`ladi.
Halqum devorida endostil bo`ladi. Endostil suvdagi mayda organizmlar va organik qoldiqlarni filtrlashga yordam beradi. Jabraoldi bo`shlig’i va kloakasi bo`lmaydi. Anal teshigi qorin tomonida joylashgan, nerv nayi ustida yorug’lik sezadigan ko`zchasi va muvozanat saqlash organi joylashgan.
Appendikulyariyalar ham germafrodit bo`lib, faqat jinsiy yo`l bilan ko`payadi. Lichinkasining og’iz teshigi bo`lmaydi. Lekin xordasi va nerv nayi rivojlangan. Appendikulyariyalar sinfining 60-100 ga yaqin turlari aniqlangan. Hamma okean va dengizlarda uchraydi. Asosan suvning yuza qismidagi planktonda hayot kechiradi. Appendikulyariyalar lichinkalik davrida ko`payish qobiliyatiga ega bo`lgan va evolyutsiya jarayonida yetuklik davrini yo`qotgan qobiqlilar bo`lishi mumkin.