Laboratoriya mashg’ulotlari tuzuvchilar

Qilingan ish haqida hisobot

Tajribadan olingan natijalarni 7-va 8-jadvalda (ilovaga qarang) keltirilgan ma’lumotlar solishtirib ko’rish.

Kontroll savollar.

1. 
   Suyuqlik zichligi bilan σ qiymati orasida qanday bog’lanish bor?
   
2. 
   Suyuqlik nima sababdan kapillyar naylar qatori ko’tariladi?
   
3. 
   Nima uchun σ ni suyuqlik bitta nay ichida ko’tarilishiga qarab emas, ikki nay ichida qancha ko’tarilgan balandliklar farqiga qarab topish afzalroq?
   

4. Kapillyar naylar radiusini boshqa yo’l bilan o’lchash mumkunmi?
V. SUYUQLIKNING SIRT TARANGLIGI QIYMATINING TEMPERATURATURAGA QANDAY BOG'LIQ EKANLIGINI TOPISH.


Ish uchun kerakli jihozlar: Vakuum hosil qilish uchun aspirator; yon tomonida o'simta nayi va probkasi bo'lgan keng probirka; ulushlarga bo'lingan shkalasi bor spirtli manometr; 800-1000ml li stakan; 10-100' temperaturani o'lchash uchun 0,5' ulushlarga bo'lingan shkalali termometr; keng chambarak mahkamlangan shtativ; asbest qoplangan simto'r; aspiratorni mahkamlab osib qo'yish uchun keng qisqichli shtativ.

Sirt tarangligi qiymati faqat suyuqlikning tabiatiga emas, balki temperaturaga ham bog'liq. Temperatura ortishi bilan sirt tarangligi kamayadi. Bu bog'lanishni Rebinder asbobi bilan kuzatish qulay.

Sirt tarangligini Rebinder asbobi yordamida o'lchash metodi tekshirilayotgan suyuqlikka uchi kapillyar vertikal nayni botirib, shu naydan havo puflashga asoslangan. Nayning suyuqlikka botirilgan uchidan havo pufakchalari chiqishi uchun qancha bosim P kerak bo'lishi o'lchanadi. Suyuqlikning sirt tarangligi qancha ko'p bo'lsa, havo pufakchasi chiqishi uchun shuncha ko' p bosim talab qilinadi. Shunday qilib


σ = kP (1)

bunda σ - sirt tarangligining qiymati;

k - shu asbob uchun doimiy bo'lgan proporsionallik koeffitsienti, uning qiymati nayning kapillyar uchi radiusiga bog'liq.
Pufakcha chiqish paytidagi bosim manometr bilan o'lchanadi.
Kapillyar konstantasini topish uchun avval tekshiriladigan suyuqlik emas, balki sirt tarangligi ma'lum bo'lgan boshqa suyuqlik, masalan, distillangan suv olinadi. Agar bunda pufakcha uzilib chiqish paytidagi maksimal bosim P0 ga teng bo'lsa, asbob konstantasi


k = σ0/P0 (2)

bo'ladi.

Asbob konstantasi hisoblab chiqarilgandan keyin tekshiriladigan suyuqlikning har xil temperaturadagi sirt tarangligi qiymati formula (2) yordamida topiladi.