Laboratoriya ish №1 Quyosh va shamol generatorlarining

Quyosh elementlarining tuzilishi va ishlash prinsiplari
Ma`lumki, Quyosh Yerdagi energiya manbalarining asosi hisoblanadi. Shuning uchun ham Quyosh nurlanishining va uning tarkibiy qismini hamda yer sirtidagi uning nurlanishining taqsimlanishi qo`llaniladigan Quyosh elementlarining ishlashiga ta`sir qilishini o`rganish va bilish muhim hisoblanadi.
Quyosh elementi – bu yorug`lik energiyasini to`g`ridan – to`g`ri elektr energiyasiga aylantirib beruvchi elektron qurilmadir. Ularning tuzilishi asosan o`ta yupqa qatlamli

p  n
o`tish yoki geteroo`tish asosida bo`lib, ulaning umumiy tuzilishi 1.2-rasmda

keltirilgan.
1 -rasm. Quyosh elementi.
Quyosh elementining tuzilishi juda oddiy tuzilishga ega bo`ladi. U n -tipidagi kremniy plastinkasidan iborat bo`lib, unga mishyak atomi aralashma sifatida kiritilgan. Plastinka yuzasiga diffuziya orqali vakuumda bor elementi kirgiziladi, u teshikli elektr o`tkazuvchi maydon hosil qiladi (1-rasm). p -elektr o`tkazuvchanlikning qalinligi 2 – 3
mkm dan oshmaydi, shuning uchun yorug`lik energiyasi p-n o`tish hududiga oson kiradi. Ushbu quyosh elementlari 0,4 dan 2,5 m² o`lcham oralig`ida bo`ladi.
Quyosh elementining asosiy parametirlari. Quyosh elementlarining ishlash prinspini bilishimiz uchun uningasosiy parametrlarini o`rganishimiz kerak bo`ladi. Quyosh elementining asosiy parametrlari uning volt-amper xarakteriskasi hisoblanadi (2- rasm).

1. Qisqa tutashuv toki. Qisqa tutashuv toki
^Isc
fotoelementning
p  n

sohalarining metal kontaktlari orasidagi qisqa tutashuv vaqtidagi tokdir. Uning qiymati nafaqat qurilmaning parametrlari ,balki uning yuzasiga bog`liqligidir shuning uchun o`rniga qisqa tutashuv toki zichligidan foydalaniladi. U qisqa tutashuv tokining fotoelement yoritilayotgan yuzasiga nisbatiga teng. Uni qisqacha qilib qytganda quyosh elementi yarimo`tkazgichli diod bo`lib, uning yoritish volt-amper xarakteriskasi yoritilmagan p-n o`tish uchun mos ifodaning o`zgartirilgan shaklidan aniqlanadi.

2-rasm
Diod tenglamasi quyidagicha:
_ qV _

I  I₀ ^ e ^kT



_1 ^{, (1)}




bu yerda
I₀ –
p  n
o`tishning teskari yo`nalishdagi to`yinish toki, q – elektron zaryadi,

T – absolyut temperatura, k – Bolsman doimiysi, U – kuchlanish.