12-laboratoriya mashg‘uloti. Kombinatsiyalashgan fototermoelektrik qurilmaning ish jarayonini o‘rganish. Ishdan maqsad

12-LABORATORIYA MASHG‘ULOTI.
KOMBINATSIYALASHGAN FOTOTERMOELEKTRIK QURILMANING ISH JARAYONINI O‘RGANISH.
Ishdan maqsad
1. Reflektor qo‘llanilgan holatda kombinatsiyalashgan fototermoelektrik qurilmaning parametrlarini aniqlash.
Qisqacha nazariy ma’lumot
Fotoelektrik batareyalarni samaradorligini oshirish imkoniyatlaridan biri bu ularni termoelektrik o‘zgartirgichlar bilan biriktirish hisoblanadi. FEB O‘zbekiston sharoitida qo‘llash shartidan kelib chiqib TO‘ larda material sifatida vismut-tellur birikmasi tanlangan edi, chunki ularning samaradorligi past haroratlarda boshqa TO‘ ga qaraganda yuqori edi.
Agar QE samaradorligi 15,4% ga teng bo‘lsa, unda atrof muhit harorati va TO‘ larda temperatura farqiga bog‘liq holda ularning samaradorligini 1-2% ga oshirish mumkin. Ma‘lumki TEB parametrlari, shuningdek quvvati uning yuza tomonlaridagi issiq va sovuq haroratlari farqiga (∆T) ga bog‘liqdir. TEB samaradorligining oshishi asosan atrof muhit harorati yuqori ko‘rsatkichlarida namoyon bo‘ladi. Harorat farqini ∆T texnik jihatdan oshirish imkoniyatlaridan biri sovuq yuzani kichik haroratli issiqlik tashuvchi (suv, azot va boshqalar) bilan sovutish hisoblanadi.
Kombinatsiyalashgan gibrid foto termoelektrik qurilmaning prinsipial sxemasi 12.1-rasmda keltirilgan.

1 – akslantiruvchi reflektorlar; 2-himoya shisha qoplamasi; 3-germetik qatlam (etilenvinilatsetat); 4 - QE; 5-QE frontal kommutatsion kontaktlari; 6– QE orqa yuzasidagi kommutatsion kontaktlari; 7 – past haroratli TO‘ (Bi2Te3); 8 – TO‘ «issiq» yuzasi; 9 –TO‘ «sovuq» yuzasi; 10 – izolyasion materiallar; 11-Issiqlik o‘zatuvchi pasta (HY Thermal grease); 12-issiqlik tashuvchi (suv); 13- korpus.
12.1-rasm. Kombinatsiyalashgan gibrid foto-termoelektrik qurilmaning prinsipial sxemasi.
Kombinatsiyalashgan gibrid foto-termoelektrik qurilmasida FEB frontal qismida to‘rtta akslantirgich reflektorlar ishchi sohaga α ~110⁰ ⨫ 120⁰ burchak ostida joylashgan (12.2-rasm). Ushbu laboratoriya ishini bajarishda reflektorlarni operativ boshqarish va FEB maksimal qisqa tutashuv tokiga qarab α burchak tanlanadi.
Termoelektrik generatorning (18 ta ketma-ket ulangan TEB) chiqish generatsiya quvvati quyidagicha topiladi:
(12.1)
Bu yerda S_m- Zebeek koeffitsienti; R_m -TEG ning elektrik qarshiligi; I_teg-TEG ning generatsiya toki; T_h va T_c-mos ravishda TEG ning “issiq” va “sovuq” yuzalari harorati.