L. S. Karieva makroiqtisodiyot

NX - Net Exports
): NX = X - Μ. 

---

285 
Iqtisodiyotning ochiqligi, mamlakatning xalqaro savdoda ishtirok etishidan 
tashqari, quyidagilarni nazarda tutadi: 
- shaffoflik - asosiy makroiqtisodiy ma’lumotlarga (mamlakat iqtisodiy 
xavfsizligiga tahdid soladiganlaridan tashqari) erkin kirish. 
- mamlakat ichidagi iqtisodiy erkinlik - har qanday xo‛jalik yurituvchi 
subyeklar (ham uy xo‛jaliklari, ham korxonalar) tegishli daromad olishlari uchun 
ixtiyoridagi resurslardan (mehnat, kapital, yer, tadbirkorlik qobiliyatlari) 
foydalanish imkoniyati; 
- mamlakat va uning xo‛jalik yurituvchi subyeklarining nafaqat xalqaro savdo, 
balki ishlab chiqarish omillari: kapital va ishchi kuchining xalqaro harakati bilan 
bog‛liq bo‛lgan iqtisodiy munosabatlarning butun majmuasida faol ishtirok etishi. 
Iqtisodiyotning ochiqlik darajasini ko‛rsatkichlar yordamida baholash mumkin.
Asosiy ko‛rsatkichlar sifatida mamlakatning xalqaro savdo sohasidagi faoliyatini 
tavsiflovchi ko‛rsatkichlardan foydalaniladi. 
- eksport kvotasi (XQ) - mamlakatning yalpi ichki mahsulotidagi (Yalpi ichki 
mahsulot, YaIM) eksportning ulushi (X) ,%: 
XQ = 
 . 100%, 
Agar eksport kvotasi 10 foizdan kam bo‛lsa, mamlakat iqtisodiyoti nisbatan 
yopiq deb hisoblanadi. Agar eksport ulushi 35 foizdan ko‛p bo‛lsa, mamlakat 
iqtisodiyoti nisbatan ochiq hisoblanadi. Eksport kvotasining oshishi mamlakatning 
xalqaro mehnat taqsimotidagi ishtiroki va mahsulotlarining raqobatbardoshligi 
o‛sib borayotganidan dalolat beradi. 
-
import kvotasi (
Import Quota, 
MQ) - mamlakat YaIM (
GDP
) tarkibidagi 
import ulushi (M),%: 
MQ = 
 . 100%, 
Mamlakat iqtisodiyotining ochiqligini o‛sishini anglatuvchi import kvotasining 
oshishi, ijobiy xususiyatga ega emas. Bundan tashqari, importning yuqori ulushi 
milliy iqtisodiyotning chet el ta’minotiga sezilarli darajada bog‛liqligini ko‛rsatishi 
mumkin. Aksincha, mamlakat tabiiy resurslar bilan qanchalik ko‛p ta’minlansa, 

---

286 
jahon bozorida ularni qarzga olish zarurati kamayadi va shunga muvofiq ravishda 
ochiqlik darajasi ham kamayadi. 
- tashqi savdo kvotasi (