L. S. Karieva makroiqtisodiyot

 

---

131 
6.5 O‛zbekiston Respublikasi byudjet – soliq siyosatining o‛ziga xos 
xususiyatlari 
Hozirgi davrning soliq siyosati asosida O‛zbekiston Respublikasi Birinchi 
Prezidenti Islom Karimovning respublika iqtisodiy rivojlanishining besh tamoyili, 
ustuvor yo‛nalishlari yotadi. Respublika davlat soliq siyosatini ana shu 
tamoyillardan kelib chiqib soliq sohasidagi chora-tadbirlarni amalga oshirmoqda. 
Kuchli iqtisodiyotda soliq siyosatining barcha ko‛rsatilgan turlari samarali olib 
borilishi mamlakatda olib borilayotgan soliq islohotlariga bog‛liq bo‛ladi. 
Mustaqillik yillarida soliq tizimidagi islohotlar rivojlanishi va kichik biznesni 
soliqqa tortish tizimini olti bosqichga bo‛lib o‛rganish mumkin. Xususan: Birinchi 
bosqich 1991-1994 yillar - O‛zbekistonning o‛z soliq tizimini tashkil etilishi, 
soliqlarni joriy etilishi va soliqlarning xazinaviy ahamiyatini oshirish bosqichidir.
Ikkinchi bosqich 1995-1997 yillar - soliqlarni bozor iqtisodiyoti talablariga 
moslashtirish va korxonalarning ishlab chiqarishni rag‛batlantirishga qaratish 
davridir. Bu davrda soliqlar ishlab chiqarish samarodorligini oshirishga qaratilib, 
turli xil imtiyozlar berildi.
Soliq islohotining uchinchi bosqichi 1998 -2004 yillarni o‛z ichiga oladi. Bu 
bosqichni soliq tizimida soliqlarni ixchamlashtirish konsepsiyasining boshlanish 
davri deb atash mumkin. Bu bosqichda soliq to‛lovchi yuridik shaxslarga imkoni 
boricha soddalashgan, ixchamlashgan soliq tizimi joriy etilib, ularning soliq 
hisoblari, hisobotlari, soliq to‛lash muddatlari ixchamlashtirildi.
Soliq islohotining to‛rtinchi bosqichi 2005-2010 yillarni o‛z ichiga oladi. Bu 
bosqichni soliq tizimida kichik biznes va tadbirkorlikni har tomonlama 
rag‛batlantirish, ular faoliyatini qo‛llab quvvatlash, soliq tizimini soddalashtirish, 
soliq siyosatini erkinlashtirish va takomillashtirish davri deb atash mumkin. 
Soliq islohotining beshinchi bosqichi 2011-2014 yillarni o‛z ichiga olib, 
xususiy mulk va xususiy tadbirkorlikning roli tubdan oshirish, ularni rivojlantirish 
yo‛lidagi to‛siq va cheklovlar bartaraf etish, bu borada nazorat organlarining 
mas’uliyati va javobgarligi keskin kuchaytirish hamda tadbirkorlikka qulay 

---

132 
investitsion iqlim va ishbilarmonlik muhitini shakllantirish davri deb atash 
mumkin. 
Soliq islohotining oltinchi bosqichi 2015 yildan to hozirgi vaqtgacha bo‛lgan 
davr. Bu bosqichda, xususiy mulk huquqini himoya qilish va uning ustuvor 
mavqeini yanada kuchaytirish, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik rivojini 
rag‛batlantirish, soliq yukini kamaytirish va soliqqa tortish tizimini soddalashtirish 
siѐsatini davom ettirish, soliq ma’muriyatchiligini takomillashtirish va tegishli 
rag‛batlantiruvchi choralarni kengaytirish masalalariga qaratildi.