L. S. Karieva makroiqtisodiyot

APC=
 100, 
bunda: 
APC – (average propensity to consume)
iste’molga o‛rtacha moyillik.
Tasarrufidagi daromaddagi jamg‛arish ulushini jamg‛arishga o‛rtacha moyillik 
deb ataladi, ya’ni:
APS=
 100, 
bunda: 
APS (average propensity to saving)
– jamg‛armaga o‛rtacha moyillik.
Misol uchun, tasarrufidagi daromad darajasi 410 va 530 shartli birlikka va 
iste’mol darajalari 405 va 495 shartli birlikka teng bo‛lgan holatlar uchun 
iste’molga o‛rtacha moyillikni hisoblaymiz, ya’ni:
APC =(405 / 410) x 100 = 98, 78% yoki 0,98;
APS = (495 / 530) x 100 = 93,39% yoki 0,93 ga teng.
Demak, bu misollardan ko‛rinib turibdiki, tasarrufidagi daromadlar miqdori 
ko‛payib borishi bilan uning tarkibidagi iste’mol ulushi kamayib va aksincha 

---

65 
jamg‛arma ulushi ko‛payib boradi. Bu holatni Keynsning “asosiy psixologik 
qonun”i bilan izohlash mumkin. “Mavjudligiga nafaqat aprior tasavvurlarga ko‛ra, 
bizning inson tabiatini bilishimizdan kelib chiqib shuningdek o‛tmish tajribasini 
sinchiklab o‛rganish asosida biz to‛liq ishonishimiz lozim bo‛lgan asosiy 
psixologik qonun shundan iboratki kishilar daromadlari o‛sishi bilan, odatda, o‛z 
iste’mollarini oshirishga moyillar, ammo daromadlari o‛sgan darajada emas”
Soliqlar to‛langandan keyin qolgan daromadning bir qismi iste’mol qilinadi, 
ikkinchi qismi esa jamg‛ariladi, shu tufayli ham iste’molga va jamg‛arishga 
o‛rtacha moyillik yig‛indisi 100% ga yoki koeffitsient ko‛rinishda 1 ga teng:
ARC + ARS = 100% 
yoki 
1.
Uy xo‛jaliklari tasarrufidagi daromadlarining o‛sgan qismini yo iste’mol qiladi, 
yoki jamg‛aradi.
Iste’moldagi o‛zgarishlarning shu o‛zgarishni keltirib chiqargan tasarrufidagi 
daromad o‛zgarishdagi ulushi iste’molga chegaralangan moyillik deyiladi.