L. S. Karieva makroiqtisodiyot

MPC=
 x100, 
bu yerda: 
MPC (marginal propensity to consume)
– iste’molga chegaralangan 
moyillik.
Yuqorida keltirilgan 4-jadval ma’lumotlariga ko‛ra ixtiyordagi daromad 410 
sh.b.dan 430 sh.b.kacha oshgan holatda MPS ni hisoblaymiz.
Δ 
S =420 - 405 =15; Δ Yd =430 - 410 = 20;
MPS = (15/20) 100=75%;
Bu shuni bildiradiki, daromad 100 % ga (yoki bir birlikka) o‛zgarganda 
iste’mol 75 % (yoki 0,75)ga o‛zgaradi.
Jamg‛arishdagi o‛zgarishning ixtiyordagi daromad o‛zgarishdagi ulushi 
jamg‛arishga chegaralangan moyillik deyiladi.
MPS=
 x100, 
bu yerda: MPS (marginal propensity to saving) – jamg‛arishga o‛rtacha 
moyillik.Yuqorida keltirilgan misolda:
Δ Yd 
= 
430 - 410 = 20

---

66 
Δ 
S = 10 - 5 = 5
MPS = (5/20) 100 = 25%;
Shunday qilib, iste’molga chegaralangan moyillik 0,75 ni tashkil etgan bo‛lsa, 
jamg‛armaga chegaralangan moyillik 0,25 ni tashkil etadi. Daromadning o‛sgan 
qismi yoki iste’molga, yoki jamg‛armaga sarflanadi. Shu sababga ko‛ra iste’mol va 
jamg‛arishga o‛rtacha moyillik ko‛rsatkichlari yig‛indisi 100%ga yoki koeffitsient 
ko‛rinishida 1ga teng bo‛ladi.
MPC + MPS =100% 
yoki 1. 
MPC va MPS ancha barqaror ko‛rsatkichlar bo‛lib, juda sekin o‛zgarishga 
uchraydilar.
 
4.3 Kutilayotgan sof foyda normasi. Tobin koeffitsenti 
Investitsiyalarga sarflanadigan mablag‘larning rag‛batlantiruvchisi foyda 
hisoblanadi. Bunday xaridlar foyda keltirishi kutilgandagina tadbirkorlar asosiy 
vositalarni sotib olishadi. 
Real foiz stavkasi - bu qarz olish uchun firma to‛lashi kerak bo‛lgan narx 
bo‛lib, real kapitalni olish uchun zarur bo‛lgan pul kapitalidir. Agar kutilayotgan 
sof foyda stavkasi foiz stavkasidan oshib ketsa, unda investitsiyalar foydali bo‛ladi. 
Shuni ta’kidlash kerakki, investitsiya qarorlarini qabul qilishda nominal emas, 
balki haqiqiy foiz stavkasi muhim rol o‛ynaydi. Chunki nominal foiz stavkasi 
amaldagi narxlarda, real foiz stavkasi doimiy yoki inflyatsiyani hisobga olgan 
holda ifodalanadi. 
Investitsiyalarga talab egri chizig‛i (4.3.1-rasm) - investitsiyalarning real foiz 
stavkasi va kutilayotgan rentabellik darajasiga bog‛liqligini ko‛rsatadi: 
-