L. S. Karieva makroiqtisodiyot

1.3.1-rasm. F.Kenening pul oqimlarining doiraviy aylanish modeli.
Shunday qilib, makroiqtisodiy bozorlarning balanslashishi ro‛y beradi. 
Makroiqtisodiy 
ko‛rsatkichlar 
ekzogen 
va 
endogen 
o‛zgaruvchilarga 
guruhlanibgina qolmasdan 
zaxiralarni tavsiflovchi
 
va 
oqimlarni tavsiflovchi
 
o‛zgaruvchilarga ajratiladi. Makroiqtisodiy o‛zgaruvchilarning muhim xususiyati 
shundaki, ular ikki guruhga bo‛linadi: oqim tezligi va zaxiralar stavkalari. 
Oqim
- bu ma’lum vaqt oralig‛idagi miqdorni tavsiflovchi ko‛rsatkichdir 
(makroiqtisodiyotda, qoida tariqasida, bir yil davomida). 

---

17 
Zaxira
- bu miqdorni ma’lum bir daqiqada, ma’lum bir sanada tavsiflovchi 
ko‛rsatkich (masalan, 2021 yil 1 yanvar). 
Birinchi guruh ko‛rsatkichlar tadqiqot obyektining ma’lum sanadagi holatini 
tavsiflaydi. Bularga kapital bilan qurollanganlik darajasi, ishsizlik darajasi, davlat 
qarzi kabi ko‛rsatkichlar misol bo‛ladi. Ikkinchi guruh ko‛rsatkichlar ma’lum davr 
oralig‛ida iqtisodiy jarayonlarning kyechishini tavsiflaydi. Bularga yil davomida 
ishlab chiqilgan YaIM hajmi, iste’mol va investitsiya xarajatlari miqdori, 
inflyasiya sur’ati kabi kabi ko‛rsatkichlar misol bo‛ladi. Oqimlar ma’lum davr 
mobaynida zaxiralarning o‛zgarishini keltirib chiqaradi. Masalan yil davomida 
qilingan investitsiyalar iqtisodiyotda to‛plangan kapital hajmi, o‛z navbatida esa 
mehnatni kapital bilan qurollanganligi darajasining ham oshishiga olib keladi. 
Iqtisodiy o‛zgaruvchilarning yana bir tasnifi ularni vaqt o‛tishi bilan o‛lchash 
usuli bilan bog‛liq. 
Qimmatli qog‛ozlar o‛zgaruvchilari - tadqiqot obyektining ma’lum bir kundagi 
holatini tavsiflaydi, ularni ma’lum bir vaqt ichida o‛lchash mumkin. 
O‛zgaruvchan oqimlar - vaqt o‛tishi bilan iqtisodiy jarayonlarning "borishini" 
tavsiflaydi, vaqt birligida o‛lchanadi. 
1. 
Statik modellar
iqtisodiy resurslarning umumiy zaxiralari berilganligi va 
belgilanganligi bilan tavsiflanadi. Bu, masalan, ularni taqsimlash samaradorligini 
tahlil qilish uchun foydalidir. 
2.