|
Sportning rivojlanishi va xalqaro sport uyushmalarini tashkil topishi. Sportni rivojlantirish va xalqaro sport uyushmalarini (XSU) tuzishga boTgan intilish xalqaro sport va olimpiya harakatini vujudga kelishining eng muhim sabablaridan biri bo'ldi. Hozirgi davr sporti XX asrlardagi yirik ijtimoiy o'zgarishlar, ishlab chiqarish jarayonidagi inqiloblar, harbiy ish, ilm-fan, madaniyat va san'atdagi taraqqiyot mahsulidir.
asming ikkinchi yarmida sport o'yinlarining ko'plab zamonaviy turlari yuzaga keldi va rivojlandi. Turli mamlakatlarda sport turlari bo'yicha klublar tashkil etildi, muntazam tarzda musobaqalar o'tkaziladigan bo'idi, sport inshootlari qurildi. Asta- sekinlik bilan zamonaviy Olimpiya o'yinlarining xalqaro miqyosda o'tkazishiga zamin yaratildi.
Ikkinchi jahon urushidan keyingi yillarda chetei mamlakatlarida olimpiya sporti keng miqyosda rivojlanib ketdi. Bunga. asosan. ushbu
mamlakatlarda yozgi va qishki sport turlari bo'yicha Olimpiya o'yinlarining o'tkazilishi sahab tKi'ldi. Shu asosda Yaponiyada gimnastika, dzyu-do va qishki spcftl turlari; Kanada va Skandinaviya mamlakatlarida konkida uchish, chang'i sport turlari, xokkey; Fransiva, GFR va Avstraliyada konkida figurali uchish, tog' chang'i sporti; Braziliya, Angliya, GFR, Gollandiya, Italiya, Argentina va boshqa mamlakatlarda futbol rivoj topdi.
Xalqaro sport harakati va, olimpiya sportining rivojlanishi. G'arb davlatlarida olimpiya spoii turlarini rivojlantirishda bir qator asosiy yo‘nalishiar vujudga kelgan. Birinchiilan, olimpiya sportini rivojlantirishda davlatlaming roli o'sib bordi. Ikkinchidan, olimpiya sportiga ta'sir etuvchi monopoliyalar, korporatsiyalar, finmaJaming moliyaviy ta'minoti davlat bilan birgalikda amalga oshirildi. Uchinchidon, katta sportda ilmiy-texnik taraqqiyot natijalari keng qo'llanila boshladi. To'rtinchidan, sportchilami tajyorlash maqsadida maxsus markazlar, bir necha davlatlar birJashib mashg‘ulotlar o'tkazish joylari amalda qo'ilanildi. Bunda Oliy o‘quv yurtlariaro Milliy assotsiatsiya, Havaskorlik atletika jamiyati, Milliy Olimpiya qo‘mitasi faol ishtirok etgan. Uzoq vaqtlar bu uch tashkilot o‘rtasida mustahkam aloqa bo‘lmagan, chunki o‘zaro kelishmovchiliklar kuchli bo'Igan edi. Moliyaviy ta'minot, milliy jamoani tarkib toptirish, Olimpiya o'yinlarida ishtirok etish. boshqa xalqaro musobaqalarda qatnashish kabi masalalarda o‘zaro kelisha olmaganlar. Bunday holatlarni tugatishga AQSHda «HavaskorUk sporti haqida»gi qonunning qabul qilinishi (1978) sabab bo'lgan. Shu qonun asosida AQSH MOQ mamlakatdagi barcha havaskorlik sport uyushmalarini o‘ziga birlashtirib olgan. Shu sababdan. barcha masalalarni MOQ hal etadi. AQSHda Olimpiya va Panamerika o‘yinlarida jamoalaming qatnashish-qalnashmasUg'mi ham MOQ hal etadi.
AQSH MOQ Olimpiya va Panamerika o‘yinlariga jamoalami tayyorlash, qatnashish va barcha faoliyatlarga rahbarlikni amalga oshiradi. Bunda moddiy-texnik bazani mustahkamlash, sportchilar- ning mashg‘ulotlarini tashkil etish, ilmiy-uslubiy tavsiyalar tarqatish va boshqalar muhim o'rin tutadi. AQSHda olimpiya sportining deyarli barcha turlari mavjud. Ular orasida suzish, velosport, o‘q otish, boks, yengil atletika kabi turiar kengroq tarqalgan. Ma'qul Ix)‘Igan sport turlaridan ot sporti va ydkanli sport, golf, qilichbozlik kabilar hisoblanadi. Bu turlar bilan ko'pincha xususiy spx>rt klublari
shug'uilangan edi. Ularga badavlat kishilar a’zo bo'ladilar. Shular qatorida baliq ovi, sayohat. sokker, beysbol va regbi ko‘p qo‘Uanilgan. Amerika terma jamoalarini tayyorlash o‘quv mashg'ulot markazlari Kolorado-Springs va Skvo-Vellida o'tkaziladi. Kolorado-Springs sport majmuida bir yo‘la 800 sportchi shug‘ullanishi mumkin. Olimpiya sportining yuqori natijalarga ko‘maklashuvchi masalalarini Agoya. Arizona, Janubiy Kalifomiya universitetlarining laboratoriyalarida o'rganiladi.
Xalqaro sport harakati va Olimpiya o‘yinlarining o'tkazilishi yoshlarni sportga jalb etish, iqtidorli yoshlami tarbiyalash va ulaming sport mahoratlarini oshirishda katta rag'batlantiruvchi kuch bo'Idi. Bu jarayonlar AQSH, GFR, Fransiya, Italiya, Skandinaviva mamlakatlari hamda Sharqda Yaponiya, Koreya kabi mamlakatlarda keng rivojlandi.
Germaniya. Neinis sportchilarining xalqaro sport va Olimpiya maydonlariga chiqish yo‘li oson kechmadi. Xalqaro Oiimpiya qo‘mitasining (XOQ) qaroriga binoan Birinchi jahon urushining asosiy sababchisi sifatida Germaniya 1920 y. (Antverpen) va 1924- yilgi (Parij) Olimpiya o'yinlariga qo‘yiImadi. Lekin Germaniya hukumati va jamoatchi sport tashkilotlari mamlakatda sportni rivojlantirish uchun barcha imkoniyatlardan foydalandilar. 1926-yilga kelib, nemis sportchilari og'ir atletika. ot sporti. yengil atletika. yunon-rum kurashi. suv polosi kabi sport turlari bo'yicha jahonda oldingi o'rinlarni egalladi. 1928-yilda Amsterdamdagi o'yinlarda nemis sportchilari paydo bo'Iib. birdaniga yuqori natijalarga erishdi. Ular olgan medaliari soniga ko'ra ikkinchi o'rinni egalladi. AQSH sportchilari birinchi o'rinda edi.
1930-yilda Gennaniya 1936-yildagi Olimpiya o‘yinlarini o'tkazish huquqiga ega bo'Igan. Shu tariqa XI Olimpiyada Berlinda va IV qishki Olimpiyada o‘yin!ari Gormish - Partenkirxenda o'tkazilgan.
yhlda Gitler mamlakatda fashistik va militaristik tartiblarini o‘matib, Olimpiya o‘yinlari bayrog‘i ostida o‘zining qabih siyosatidan foydalangan edi. Bunday sharoitda Olimpiya o‘yinlarini o'tkazishga qarshi demokratik kuchlar qanchalik harakat qilmasin, 0‘yinlar Berlinda tashkil qilingan. Germaniyadagi totalitar tuzum o'zining Yevropadaga «Yangi tartibini» namoyish qilgan.
Germaniya o‘z hududida o'tkazilgan Olimpiya o‘yin)arida hammadan ko‘proq medallar olishga erishgan edi: Gemianiya - X9
62
Do'stlaringiz bilan baham: |
