Kurs ishini tayyorladi: “Maktab menejmenti” yo’nalishi Xakimova Dilnavoz 2-kurs talabasi Ilmiy raxbar: Kurs ishi himoyasi bo’yicha xay’at a’zolari: mundarija kirish

Agrosanoat kombinatlari qishloq xo’jalik mahsulotlarini yetishtirish, qayta ishlash va iste‘molchilarga yetkazib berishgacha barcha texnologik jarayonga xizmat qiluvchi xo’jalik va korxonalarning ma‘lum bir hududida birlashuvidir. Qishloq xo’jaligidagi davlat korxonalari, jamoa xo’jaliklari va shirkatlari, turli xil mulkchilik asosida tashkil qilingan qo’shma korxonalar ham agrobiznes turlari sifatida faoliyat ko’rsatadi.
Agrobiznes turiga ko’ngilli va paychilik mablag’lari asosida tashkil qilingan turli xil uyushma va ittifoqlarni ham kiritish mumkin.

1.2.Agrobiznesda hujjatlarning o'rni, ish yuritishning mohiyati
Agrobiznes korxonalarini boshqarishda ish yuritish zaruratining mohiyati shundan iboratki, xo'jalik faoliyatida yuz beradigan turli jarayoniarni tegishii hujjatlar bilan aks ettirib, ularni joriy etish, tartibga solish, saqlash jarayonlarini o‘z ichiga oladi. Agrobiznes korxonalarida ish yuritishning bevosita asosini hujjatlar tashkiietadi. Har qanday korxona, tashkilot yoki firma bo'iishidan qat’iy nazar xo'jalik faoliyatini hujjatlarlar asosida tashkil etadi va boshqaradi.Shuning uchun har bir korxona ozining hujjatlariga ega boladi. Hujjatlar asosida agrobiznes korxonalarining ish yuritish faoliyatini uzluksiz tartibga solib turiladi. Hujjat va hujjatiashtirish ishlari bugungi kunda vujudga kelgan emas, balki kishilik jamiyati shakllanishi mobaynida jamiyat a’zolari tomonidan o‘zaro munosabatlaridagi muhim holatlami muntazam va qat’iy qayd etib borishga ehtiyoj sezganlar. O'zagromunosobatlami adolatli olib borish uchun ishonch tariqasida qandaydir hujjatlar, bitimlar, keli:;huv!ar talab
qilingan. Natijada, tomonlar o'rtasida ishonch va garov sifatida
hujjatlar shakllari shu kungacha takomillashib kelmoqda. Ayniqsa
mamlakatimizning mustaqilligidan so'ng agrobiznes korxonalarining ortib borishi, ish yuritishning progressiv rivojlanishi sababli ish
yuritishning istiqbolli usullari qollanilmoqda. Masalart: AQSHdagi
Mariland universiteti, axborotni o‘rganish kolleji ilg'orlik va boshqaruv, axborot boshqarish kurslari professori Doktor Bryus V Dirstaynning sozlariga qaraganda “qaydlami boshqarish yo'nalishiga
kirishga bundandayaxshiroq vaqt bolmagan” uning fikricha elektron
qaydlami boshqarish yo'nalishidags imkoniyat va muammolar RIM
yo'nalishining o'zi bilan birga rivojalanishda davom et;adi. Oliygohlarning barcha ishlarida elektron ma’lumotga kundan-kunga boglanib borgani sari, ish boshqruvchi mutaxassislarining oVni mukammallashib boradi. Barcha elektron ma’lumotlarni boshqarilishi2
ish yuritish mutaxassislarining e’tibor markazida bo'ladi, Doktor
Dirstayn elektron qaydlar o'sishi natijasida ish yuritish yo'nalishi
rivojlanib borishiga ishonadi. Ish yuritish hamjamiyati Viki kabi
ijtimoiy tarmoqlar Tvitter kabi universal tizimlardagi ma’lumotlarni boshqarishning yangi yo'llarini topishadi. Qonun savollari va
muammolar qaydlarda markaziy faktorlar o‘sib borishi ayniqsa
elektron aniqlash sohasida sezilarli darajada rivojlanadi. Hokimiyat
korxona va institutlar o'zlarining raqamli ma’lumotga tavanishlarini
asosiy faoliyat sifatida jamoatchilik va mijozlar bilan aloqaJar sohasida qo'llashadi.
Agrobiznes korxonalari faoliyatida hujjatiashtirish va ish yuritishning ahamiyati ikki omil bilan baholanadi. Birinchidan, boshqaruv mehnatining umumiy hajmida ish yuritish jarayonlarining salmog‘i katta bo'lib, 30-60 foizga yetadi. Korxonalarni boshqarish
jarayonida minglab xilma-xil hujjatlardan foydalaniladi. Ishlab chiqarishga oid jarayonlarning aksariyati hujjatlashtirish yordamida
amalgaoshiriladi.nazoratqilinadi.hisobgaoiinadi.tartibgasolinadi
va nihoyasiga yetkaziladi. Ikkinchidan, ish yuritishning ahamiyati
korxonaning texnik-iqtisodiy ko‘rsarkichlariga, operativlilikka,
boshqaruv xodimining mehnatiga, madaniyatiga, tejamkorligiga
va hokazolarga uning bevosita ta’sir o'tkazishi bilan belgiianadi.
Sobiq sho'rolar davrida boshqaruv hamda ish yuritish sohasidagi r ah bar xod i m i ar yetarl i darajadahujjatlashtirish ishlariniyo'lga
qoyishdaqiyinchiliklargaduch kelgan. Bundantashqari korxonani
boshqarish sohasidagi asosiy kamchilikfar shu soha bo‘yicha
xodimlarning ko'pchilik qismi nazariy va amaliy tayyorgarlikning
yetarli emasligi, korxona, tashkilotlarda qabul qilingan hujjatlar
bilan ishlash yo‘l-yoViqlari, usullarini talab darajada bilmasliklari
sababli, xo'jalik sub’yektlari rah bar xodimlari ish qo'nimsizligi
qisqa va jinoiy javobgarliklar mavjud bo‘lib kelgan.
Davlatimiz mustaqil bo'lgandan boshlab Davlat tili o'zbek
tili bo'lib, barcha ish yuritish, hujjatlashtirish ishlari mustaqil
davlatning qonun, qoida va me’yoriy hujjatlari asosida olib
boriladigan bo'ldi.
Agrobiznes korxonalari, ishbilai'mon, tadbirkor vaxo'jalik ish
yurituvchilari tomonidan ko'plab yuritiladigan hujjatlarni qisqartirish va oddiy shakldatushunarli qilib yuritish bo'yicha koYsatma
berildi. Hozirgacha ba’zi xo'jalik sub’yektlarida ish yurish ishlarida hujjatlarni tayyoriashda e’tiborsizlik mavjub3.
Hujjatlashtirish ishlariga shunchaki bir qog'ozbozlik,
ortiqcha ish sifatida qaraydi. Bu o‘z o'rnida noto'gVi bo'lib,
har bir ish yurituvchi, hujjat ishlari bilan shug'ullanuvchi xodim
bugungi bozor sharoitini va zamonaviy innovatsion texnika va
texnologiyalami hisobga olib, hukumat tomonidan qabul qilingan
me’yoriy shakllar asossida hujjatchilik ishlarini olib borish kerak.
Agar korxonada hujjatiashtirish to'gri yo'lga qo‘yilsa, korxonada
awalo tartib oVnatiladi. Xarajatlar va buxgalteriya hisobi yaxshi
yuritiladi. Korxonada sog'lom muhit yaratilib, ko'plab sifatli mahsulot yetishtiriiadi.
Mazkur darslik agrobiznes korxonalarida ish yuritishda hujjatiashtirish ishlarini tashkil qilishdao'z hissasini qo'shadi. Fan har bir
ish yurituvchi korxonaiarda hujjatiashtirish ishlarini to‘g‘ri tashkil
etish, hujjat ishlarini belgilangan namunalar asosida tuzish, ishlab
chiqarish jarayoniga joriy etish, hujjatlarni muvofiqlashtirib, o‘z
vaqtida qabul qilib boshqaruv faoliyatini tashkil etish, hujjatlardan
samarali foydalanib, hisob-kitob ishlarini to‘g‘ri yuritish, adolatli
ish yuritish uchun hujjatlarning ta’sirini saqlab qolish, innovatsion
ish yuritish tizmlarini olib kirish, elektron axborot xizmatlarini
joriy etish orqari ish yuritishni to‘g‘ri yo'lga qo'yish yo'llarini o‘rgatishdan iborat.
Agrobiznes korxonalarining ish yuritish jarayonida va
hujjatlarni tuzishda axborot xizmatining oVni kattadir. Axborot
korxona faoliyatini boshqarishda va hujjatchilikda muhim va
qimmatli xabarlarni yetkazib beruvchi vositadir. Rah bar, xodimlarning samarali ishlash uchun vaqt talablariga mos keladigan
tezkor axborot kerakli va undan samarali foydalanib korxonaning
boshqaruv qarorlarini qabul qilish zarur bo'ladi. Amerika
Qo‘shma Shtatlarida qaydlarni boshqarish bu qaydlarning tizimli
nazorati, ularni qayta ishlash, oxirgi joylashuviga qadar saqlashni
tashkil qilish va qidiruvdir. Axborot - tashkilotlar uchun muhim
manbaa boMganligi uchun qaydlar va axborotni boshqarishni
o‘z ichiga oladi. Korxona faoliyatini boshqarishda qaydlar va
axborotlarni boshqarish deyish mumkin. Qaydlarni boshqarish
yangi tushuncha emas, uzoq yillar davomida tashkilotlarda
qo'llanib kelinadi. Oxirgi vaqtlardaAQSHgateroristikxujum , taniqli korporativ tashkilotlardagi mojarolar, qaydlar axborot boshqaruviga keskin ta’sir IcoYsatdi. Bu hoiat amerika korxonasining
bosh boshqaruvchilari va hokimiyatiga axborotlarni qayta ishlash,
yangilash va takomillashtirishga nisbatan o‘z qarashiarini o‘zgartirishga majbur qildi. Oxirgi vaqt tadbirkorlik mojarolaridagi
qaydlarning o‘rni tadbirkorlik ob-havosiga ta’sir o'tkazadi.
Yechimni topish maqsadida kongress ish yuritishga ta’sir qiluvchi
qonunlarni qabul qildi. AQSHda hozirgi vaqtda tadbirkorlik
qiluvchilar yangi qonunlar vayangi audit standartlarini qabul qiladi.
Barcha tashkilotlarda ish yurituvchilar axborot texnologiyaiari va
qonun departarnentlari bilan uzviy aloqada umumiy vazifalarni
bajarishadi.
Boshqaruv bu tashkiliy manbalarni rejalashtirishni tashkil
qilishda peshqadamlik va nazorat qilish vazifalari orqali ish
yuritadi. ish yuritish esa barcha qaydlarning tizimli nazorati uning
yaratilishi va qabul qilinishi, qayta ishlash, taqsimlash va tashkil
qilishni oxirgi joylshuviga qadar saqlashdir.
Hujjatlar matniga qo'yiladigan eng muhim talablardan biri
shaffoflik va xolislikdir. Hujjatlar rasmiy munosabatlarni ifodalovchi va qayd qiiuvchi rasmiy yozma vositaJar sifatida axborotni
xolis aks ettirishi lozim. Shuning i :hun hujjatlar tilida so‘z va so‘z
shakllarini qo'llashda muayyan chegaralanishlar mavjud. Xususan, rasmiy ish uslubida kichraytirish va erkalash qo'shimchalarini
olgan so'zlar, ko‘tarinki-tantanavor yoki bachkana so'zlar, dag‘al
so'zlar, tor doiradagi kishilargina tushunadigan so'zlar, o'xshatish,
jonlantirish, mubolag'a, tashxis kabi xarakterdagi hamda tafakkur
ifodasi uchun xizmat qiluvchi usullar ishlatilmaydi. Ularning
ishlatilishi hujjatlar matnidagi ifodaning noxolisligiga olib keladi.
Hujjatni tayyorlashda awalo ixcham sodda, matn mazmuni
lo'nda, o‘qib vatushunib olish uchun vaqt talab qilmaydigan, aniq
yoritilib, barcha talabiarga javob berishi kerak. Aks holda berilgantalablarga javob bermaydigan hujjat haqiqiy hujjat bolmaydi va
uni kirim hujjatlariga kiritilmaydi.
1.3.Umunndavlat ish yuritish tizimi va uni agrobiznesda