Maysirning kelib chiqishi:
Arabcha maysir so'zi Y-S-R ildizidan kelib chiqqan bo'lib, bu "oson bo'lish" degan ma'noni anglatadi. Qimor o'yinlari orqali boshqa odamning holatini osonlikcha bilib olish mumkin, shuning uchun ularni Qur'onda maysir deb atashadi. Az-Zamaxshariy (1144-yilda vafot etgan) al-Maysir so'zini "qimor", ya'ni "kimningdir mehnat va mol-mulkini kuch sarflamasdan oson olish", degan ma'noni anglatadi. Shuningdek, u al-Maysir al-yasar so'zidan kelib chiqqan bo'lib, al-gina ("boylik") degan ma'noni anglatadi, chunki al-Zamaxshariyning so'zlariga ko'ra, "qimor o'yinlari o'z mol-mulkini tortib oladi" (lahu anhu salb yasarihi) .
Al-Shavkani (1832 yilda vafot etgan) al-Maysirni al-jazur so'zi bilan bog'laydi, bu qadimgi arablar orasida tasodif o'yinida qismlarga bo'lingan o'lik hayvon degan ma'noni anglatadi. O'yinning mohiyati shundan iborat ediki, buynashtirish o'yinining barcha ishtirokchilari (teng ulushda) tuya sotib olib, uni o'ldirishdi. Tuyaning go'shti kesilib, bo'laklarga bo'lindi, shunda ular go'sht bo'laklari kabi qancha o'qni olishdi va har bir o'qda o'ldirilgan hayvonning tanasining yoki boshqa qismining nomi yozilgan. Qovoq eng yaxshi go'sht bo'lagi hisoblanar, tuyoq esa eng yomoni edi. Keyin o'yin ishtirokchilari o'qlarni tortishdi. Tuyaning tanasining "yaxshi" qismi bilan o'qni yutgan, yutqazgan - "eng yomon" qismi bilan g'olib bo'ldi. Al-Zamaxshariyning so'zlariga ko'ra, o'yinchilar tortgan o'q “bola” deb nomlangan, o'lik hayvon al-jazur yoki al-maysir, o'yinni boshqargan kishi al-yasir.
Qur'onda
Islom maysirni butunlay rad etadi. Maysir so'zi Qur'onda uch marotaba uchraydi: “Sizdan sharob va marsir haqida so'rashadi. Sen: «Ikkisida katta gunoh va odamlar uchun foyda bor, lekin gunohlari ko'proq foyda keltiradi» [2: 219]; “Ey iymon keltirganlar! Sharob, maysir, butlar va folbinlar iblisning harakatlaridan jirkanchdir. Buning oldini oling - ehtimol siz muvaffaqiyatga erishasiz! Shayton sharob va Maysir bilan sizning orangizga adovat va nafratni qo'zg'amoqchi va sizni Allohni zikr qilish va namozdan qaytarishni xohlaydi. To'xtata olmaysizmi? ”[5: 90-91]. “Mulkingizni bir-biringiz bilan noqonuniy ravishda yemanglar” [4:29] oyati sharhida Imom al-Kurtubiy qimor o'yinlarini "noqonuniy" deb ham hisoblagan.
Qimor o'ynash va sharob ichish darhol taqiqlanmadi, lekin uzoq vaqt davomida bosqichma-bosqich bo'lib o'tdi, chunki arablar o'zlarining hayot tarziga singib ketgan odatlarini yo'qotishlari qiyin edi. «Baqara» surasining 219-oyatida eslatib o'tilgan qimor o'yinlarining foydasi shundaki, Islomdan oldingi odatlarga ko'ra g'oliblar har doim boylik sifatida kambag'allarga sadaqa berishar edi.
Qur'onda shuningdek qur'a tashlashni bildiradigan joylar ham bor. Oyat 3:44 da xabar qilinishicha, noma'lum shaxslar vasiy Maryam (Maryam) ni aniqlash uchun "yozilgan qamishlarini" (aklyahumum) tashlab ketishgan. Oyat 37: 141 da aytilishicha, Yunus payg'ambar (s.a.v.) qur'a tashladilar va u yutqazdi va dengizga otildi. Qur'on tafsirchilari 30: 1 oyatlarini mushriklar va Abu Bakr (r.a.) o'rtasidagi tortishuv bilan bog'lashadi. Mushriklar, Vizantiyaliklarning forslar ustidan g'alaba qozonishi haqidagi bashorat amalga oshmaydi, Abu Bakr (r.a.) esa bu g'alabaga erishdilar.
Do'stlaringiz bilan baham: |