Курашиш дарслик “Akademiya” Тошкент – 2022

“Жаҳон банкининг давлат сиёсати ва институционал ривожланиши 
рейтинги (World bank CPIA)” 
– Жаҳон банкининг иқтисодий ўсиш ҳамда 
давлат сектори самарадорлигини баҳолаб борувчи ҳар йиллик рейтинги 
ҳисобланади. Мазкур рейтинг “1” баллдан (салбий) “6” баллгача бўлган 
шкалада баҳоланади ҳамда 8 та суб-рейтингларга бўлинади.
CPI мутахассислари ушбу индексда берилган саволларга жавоблар
-
дан олинган маълумотларни баҳолайдилар.
Коррупциянинг энг кенг тарқалган шакли – бу махсус тўловлар (им
-
порт ва экспорт лицeнзиялари, солиқларни ҳисоблаш, ҳуқуқни ҳимоя 
қилувчи органларнинг ҳимояси ёки кредит олишдаги ҳолатлар)да пора 
талаб қилиш шаклидаги коррупцияни баҳолайди. 
Баҳолаш: 0 балл (энг юқори хавф) дан 6 (энг паст хавф)баллгача 
бўлган шкала бўйича берилади. Ярим балл ҳам бўлиши мумкин. Ойлик 
рейтинглар оддий ўртача кўрсаткич ёрдамида умумлаштирилиб, умумий 
баллни ҳосил қилади.

---

254
“Жаҳон одил судлов лойиҳаси халқаро ноҳукумат ташкилотининг 
ҳуқуқ устуворлиги индекси (Rule of law index of WJP)”
– Мустақил ва 
нотижорат халқаро ташкилотнинг қонун устуворлиги ва тенгликни таъ
-
минлашга қаратилган лойиҳаларидан бири ҳисобланади.
CPI мутахассислари ушбу индексдан қуйидаги саволларга берилган 
жавоблардан олинган маълумотларни баҳолайдилар: 
Коррупциянинг мавжуд эмаслиги бўйича:
- Мутахассисларга давлат мансабларидан шахсий манфаат йўлида 
қай даражада фойдаланаётгани юзасидан жами 53 та савол берилади. 
Бу саволлар ҳукуматнинг турли соҳаларига, жумладан, соғлиқни сақлаш, 
назорат қилувчи идоралар, судларга тегишлидир.
- Ижроия ҳокимиятидаги давлат мансабдор шахслари давлат 
ҳокимият мансабларидан шахсий манфаатлари учун фойдаланади-
ларми?
- Суд тизимидаги давлат мансабдор шахслари давлат ҳокимият ман
-
сабларидан шахсий манфаатлари учун фойдаланадиларми?
- Назорат қилувчи органлар, ҳарбий хизматчилар давлат ҳокимият 
мансабларидан шахсий манфаатлари учун фойдаланадиларми?
- Қонун чиқарувчи ҳокимиятдаги давлат мансабдор шахслари давлат 
ҳокимияти мансабларидан шахсий манфаатлари учун фойдаланадилар
-
ми? 
Ҳисоб-китобларда фақат экспертларнинг фикрлари инобатга олина
-
ди. Битта балл яратиш учун тўртта кичик кўрсаткич ўртача ҳисобланади.
Баҳолаш: Баллар энг паст 0 дан юқори балл 1 гача бўлган доимий 
шкала бўйича берилади.