Ko‘p o‘lchovli taqsimotlar (Ko’p o’lchovli taqsimotlarning taqsimot qonunlari. Ko’p o’lchovli taqsimotlarning taqsimot funksiyalari va ularning xossalari)

Ko‘p o‘lchovli taqsimotlar (Ko’p o’lchovli taqsimotlarning taqsimot qonunlari. Ko’p o’lchovli taqsimotlarning taqsimot funksiyalari va ularning xossalari)

Bir o‘lchovli tasodifiy miqdorlardan tashqari, mumkin bo‘lgan qiymatlari 2 ta, 3 ta, ..., n ta son bilan aniqlanadigan miqdorlarni ham o‘rganish zarurati tug‘iladi. Bunday miqdorlar mos ravishda ikki o‘lchovli, uch o‘lchovli, … , n o‘lchovli deb ataladi.
Faraz qilaylik, ehtimollik fazosida aniqlangan tasodifiy miqdorlar berilgan bo‘lsin.
vektorga tasodifiy vektor yoki n-o‘lchovli tasodifiy miqdor deyiladi.
Ko‘p o‘lchovli tasodifiy miqdor har bir elementar hodisa ga n ta tasodifiy miqdorlarning qabul qiladigan qiymatlarini mos qo‘yadi.
n o‘lchovli funksiya tasodifiy vektorning taqsimot funksiyasi yoki tasodifiy miqdorlarning birgalikdagi taqsimot funksiyasi deyiladi.
Qulaylik uchun taqsimot funksiyani indekslarini tushirib qoldirib, ko‘rinishida yozamiz.
funksiya tasodifiy vektorning taqsimot funksiyasi bo‘lsin. Ko‘p o‘lchovli taqsimot funksiyaning asosiy xossalarini keltiramiz:

1. , ya’ni taqsimot funksiya chegaralangan.

2. funksiya har qaysi argumenti bo‘yicha kamayuvchi emas va chapdan uzluksiz.
3. Agar biror bo‘lsa, u holda
(1)
4. Agar biror bo‘lsa, u holda .

2. Ikki o‘lchovli diskret tasodifiy miqdor va uning taqsimot qonuni.

(X,Y) ikki o‘lchovli tasodifiy miqdor taqsimot qonunini
(2)
formula yordamida yoki quyidagi jadval ko‘rinishida berish mumkin:

Y X			…
			…
			…
…	…	…	…	…
			…

(3)
bu yerda barcha ehtimolliklar yig‘indisi birga teng, chunki birgalikda bo‘lmagan hodisalar to‘la gruppani tashkil etadi . (2) formula ikki o‘lchovli diskret tasodifiy miqdorning taqsimot qonuni, (3) jadval esa birgalikdagi taqsimot jadvali deyiladi.
(X,Y) ikki o‘lchovli diskret tasodifiy miqdorning birgalikdagi taqsimot qonuni berilgan bo‘lsa, har bir komponentaning alohida (marginal) taqsimot qonunlarini topish mumkin. Har bir uchun hodisalar birgalikda bo‘lmagani sababli: . Demak, , .